Καούρα και Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρομική Νόσος

Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο οπισθοστερνικού καύσου ή όπως κοινώς το ονομάζουμε «καούρα».

Αυτό συνήθως έχει προκληθεί μετά από υπερβολική κατανάλωση φαγητού και αλκοόλ - όπως για παράδειγμα μετά από ένα… τυπικό… γιορτινό τραπέζι- ή μετά από κατανάλωση φαγητών όπως σφολιατοειδή, σοκολάτα, καφές, φυσικός χυμός πορτοκάλι.

Συνήθως, το επεισόδιο περνάει μόνο του μετά από κάποιες ώρες, αφότου όμως ο παθών έχει υποφέρει για αρκετή ώρα ή έχει χάσει τον ύπνο του -καθώς κατά πλειοψηφία αυτά τα επεισόδια συμβαίνουν μέσα στη νύχτα ή όταν ξαπλώνουμε.

Στις περισσότερες δε των περιπτώσεων, κάποιο συγγενικό πρόσωπο που έχει βιώσει αντίστοιχη κατάσταση έχει προσφέρει στον παθόντα κάποιο αντιπαλινδρομικό φάρμακο που λαμβάνει ο ίδιος ή «του έχουν συστήσει».

Αν οι παραπάνω περιγραφές φαίνονται αρκετά οικείες είναι γιατί η παλινδρόμηση αποτελεί ένα πάρα πολύ συχνό φαινόμενο. Πότε όμως θα πρέπει αυτό το περιστατικό της «καούρας» να αρχίσει να μας ανησυχεί και κατά πόσο είναι ασφαλές κάποιος να «θεραπεύει» μόνος του με λήψη φαρμάκων αυτά τα επεισόδια;

Καούρα

Για να τοποθετήσουμε τα πράματα στη σωστή τους διάσταση θα πρέπει να ορίσουμε τις έννοιες. Ως «καούρα» αναφερόμαστε στο αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου, το οποίο οφείλεται στην παλινδρόμηση όξινου περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες αυτή η παλινδρόμηση αποφεύγεται χάρη στη δράση ενός σφιγκτηριακού μηχανισμού, του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα (ΚΟΣ). Υπό συνθήκες όμως όπου αυτός ο μηχανισμός καταργείται είτε παροδικά (π.χ. αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση) είτε μόνιμα (π.χ. χειρουργικές επεμβάσεις), τίποτε δεν αποτρέπει την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο.

Αυτή, εκτός από καυσαλγία, μπορεί να προκαλέσει οπισθοστερνικό πόνο ή αναγωγές ή συμπτώματα εκτός του γαστρεντερικού π.χ. νυχτερινό βήχα, βράγχος φωνής, αίσθημα άσχημης γεύσης/ απόπνοιας, διάβρωση δοντιών κ.α.

Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρομική Νόσος

Σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες ως γαστρο-οισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) ορίζεται η κατάσταση όπου η παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο προκαλεί ενοχλητικά συμπτώματα ή επιπλοκές.

Αυτό ακούγεται κάπως ασαφές στον περισσότερο κόσμο, όμως αυτό που πρέπει να γίνει σαφές, είναι πως η παρουσία συμπτωμάτων παλινδρόμησης σε σταθερή βάση μέσα στην εβδομάδα (δύο ή περισσότερες φορές εβδομαδιαίως) θα πρέπει να οδηγήσει τον ασθενή στο να αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Περίπου ένας στους 3 ανθρώπους παγκοσμίως πάσχει από ΓΟΠΝ. Είναι πλέον αποδεδειγμένο πως ο καρκίνος του κατώτερου οισοφάγου σχετίζεται αποκλειστικά με την ΓΟΠΝ. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να αφήνεται χωρίς θεραπεία ένας ασθενής με παλινδρομική νόσο.

Εξαιρετικά μεγάλης σημασίας είναι η ευαισθητοποίηση των γιατρών και των ασθενών όσων αφορά στην διενέργεια γαστροσκόπησης. Δε πρέπει να αμελείται η διενέργεια της σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών με συμπτώματα παλινδρόμησης που διαρκούν για πάνω από 2-3 χρόνια, που καπνίζουν, είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα ή που εμφανίζουν ανησυχητικά συμπτώματα και σημεία (έμετους, αναιμία, απώλεια βάρους, δυσκολία στην κατάποση).

Αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ

Η αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ είναι συνήθως απλή και περιλαμβάνει την αλλαγή των συνηθειών ζωής (π.χ. αποφυγή μεγάλων γευμάτων, αποφυγή κατάκλισης μετά το φαγητό, αποφυγή των φαγητών που προκαλούν τα συμπτώματα, απώλεια βάρους, κ.α.) και την χρήση των αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPI’s).

Η εφαρμογή των μέτρων αυτών και η φαρμακευτική θεραπεία για 6-8 εβδομάδες με τους αναστολείς αντλίας πρωτονίων έχει μεγάλα ποσοστά επιτυχίας. Η νόσος όμως επανέρχεται σε άλλοτε άλλο διάστημα μετά τη διακοπή της θεραπείας σε ποσοστό που μπορεί να φτάνει και το 70%. Σε αυτές τις περιπτώσεις η χρήση των αντιπαλινδρομικών φαρμάκων συνεχίζεται για πολλά χρόνια.

Χειρουργική Θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία της ΓΟΠΝ είναι ασφαλής και έχει υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας αποτελεσματικότητας. Η επέμβαση ονομάζεται θολοπλαστική και αφορά στη δημιουργία ενός νέου σφιγκτηριακού μηχανισμού που αποτρέπει την παλινδρόμηση.

Διενεργείται λαπαροσκοπικά και απαιτεί μόνο μία μέρα νοσηλεία, ενώ ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει άμεσα στην καθημερινότητά του. Μετά την επέμβαση δεν χρειάζεται πια λήψη της φαρμακευτικής αντιπαλινδρομικής αγωγής.

Η θεραπεία της ΓΟΠΝ υπάρχει και είναι αποτελεσματική. Αποδεδειγμένα μειώνει την εμφάνιση καρκίνου του οισοφάγου και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Αρκεί να αναγνωρίσουμε πότε η «απλή καούρα» ξεφεύγει από κάτι.. «απλό» και αφορά πλέον μια νόσο που χρειάζεται συστηματική και επιμελή θεραπεία.

Δουλάμη Γεωργία, Γενικός Χειρουργός, Επιμελήτρια, Β΄Χειρουργική Κλινική – Λαπαροσκοπική Μονάδα Βαριατρικής και Μεταβολικής Χειρουργικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική
Κωνσταντίνος Αλμπανόπουλος, Γενικός Χειρουργός, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής, Διευθυντής Β' Χειρουργικής Κλινικής - Λαπαροσκοπικής Μονάδας Βαριατρικής και Μεταβολικής Χειρουργικής