Μπορούμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο πριν εμφανιστεί;

Ο Φεβρουάριος είναι ο μήνας, ο οποίος είναι διεθνώς αφιερωμένος στην πρόληψη του καρκίνου. Και (δευτερογενής) πρόληψη είναι η έγκαιρη διάγνωση, η πρώιμη ανίχνευση της νόσου που πάντα και περισσότερο σήμερα, χάρη στα νέα μέσα που έχει θέσει στην υπηρεσία της υγείας η τεχνολογία, στις νέες θεραπευτικές μεθόδους και στα νέα φάρμακα, οδηγεί σε αυξημένα ποσοστά επιβίωσης, καλύτερη ποιότητα ζωής και συχνά, σε πλήρη ίαση.

Πολύ σημαντική παρέμβαση όμως στη μείωση του κινδύνου και των θανάτων από τη νόσο, είναι και η πρωτογενής πρόληψη δηλαδή αυτή που αφορά στη μείωση του κινδύνου να εμφανίσουμε καρκίνο.

Υπάρχει άραγε μια ενέργεια ή ένα σύνολο ενεργειών που θα κάνουν κυριολεξία το ρήμα προλαβαίνω, θα σταματήσουν δηλαδή τον καρκίνο όχι εντοπίζοντάς τον πρώιμα, αλλά πριν ακόμα εκδηλωθεί;

Η επιστημονική κοινότητα έχει ήδη απαντήσει «ΝΑΙ» και μεγάλοι επιστημονικοί οργανισμοί σε όλο τον κόσμο (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, American Institute of Cancer Research και πολλοί άλλοι διεθνείς οργανισμοί που ασχολούνται με την έρευνα και την αντιμετώπιση του καρκίνου) αναφέρουν ότι «η πρόληψη είναι η θεραπεία πριν την ασθένεια».

Πρόκειται για μια «θεραπεία» που μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μέχρι και 40%, είναι απλή, ευχάριστη, οικονομική και, το κυριότερο, δεν έχει προϋποθέσεις ή προαπαιτούμενα, κάτι που σημαίνει ότι μπορούμε όλες και όλοι να υποβληθούμε σε αυτήν.

Ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό; Ίσως, αλλά όντως ισχύει:

Μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα του καρκίνου

Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις ηλικίες κάτω των 70 ετών, έχοντας ξεπεράσει και τα καρδιαγγειακά.

10 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από καρκίνο κάθε χρόνο στον κόσμο, ενώ παράλληλα τις τελευταίες δεκαετίες, η συχνότητα των νεοεμφανιζόμενων περιπτώσεων αυξάνεται τόσο, που υπολογίζεται ότι, εάν δεν ληφθούν μέτρα για να ανακοπεί, θα αυξηθεί κατά περίπου 50% παγκοσμίως έως το 2040.

Επιπλέον, τα τελευταία είκοσι χρόνια παρατηρείται σε εφήβους και νέες/νέους ενήλικες ανησυχητική αύξηση κάποιων από τους τύπους καρκίνου που συσχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως καρκίνος του παχέος εντέρου, του ορθού, του μαστού, του νεφρού, του ενδομητρίου, του παγκρέατος, του ήπατος και της χοληδόχου κύστης κ.ά.

Δεν μπορούμε να αρνηθούμε, ότι τα παραπάνω στοιχεία περιγράφουν μια λυπηρή πραγματικότητα, ωστόσο έχοντας επαρκή ενημέρωση, μπορούμε να προχωρήσουμε σε κάποιες απλές αλλαγές και δράσεις υπέρ του εαυτού μας, που όπως προαναφέρθηκε αποτελούν κυριολεκτικά μια «θεραπεία πριν την ασθένεια».

Μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου:

• Διατηρώντας υγιές σωματικό βάρος. Αυτό δεν αφορά κάποια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μας, αλλά όλη τη ζωή μας.
• Με τουλάχιστον 150-300 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση (π.χ. γρήγορο περπάτημα), ή 75-150 λεπτά έντονης άσκησης την εβδομάδα, ή και με συνδυασμό μέτριας - έντονης άσκησης. Αν, μάλιστα αντιμετωπίζουμε τα ανώτατα όρια κάθε τύπου άσκησης ως το μίνιμουμ της προσπάθειάς μας, ακόμα καλύτερα. Για παιδιά και εφήβους συνιστάται μέτριας ή έντονης έντασης άσκηση τουλάχιστον 1 ώρα κάθε μέρα. Η άσκηση μας βοηθάει να προστατευτούμε, ακόμα κι αν δεν χάνουμε βάρος.
• Αποφεύγοντας την καθιστική ζωή όσο μπορούμε, καθώς και την ψυχαγωγία που βασίζεται σε ακινησία μπροστά σε κάποια οθόνη (τηλεόραση, tablet, smartphone).
• Ακολουθώντας συστηματικά  μια υγιεινή, κατά προτίμηση μεσογειακού τύπου διατροφή, η οποία περιλαμβάνει τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά, σε λογικές ποσότητες, (έτσι ώστε να φροντίζουμε ταυτόχρονα και για υγιές σωματικό βάρος).
• Λέμε ναι σε λαχανικά και φρούτα όλων των ειδών και των χρωμάτων, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, καθώς και ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς. Λέμε όχι ή περιορίζουμε κατά πολύ τα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα (λουκάνικα, μπέικον, κρέας σε κονσέρβα κ.λπ), τα σακχαρούχα αναψυκτικά και τα υπέρ-επεξεργασμένα προϊόντα που συχνά περιέχουν πολλές θερμίδες, μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, κορεσμένων λιπαρών και αλατιού και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες.
• Αποφεύγοντας την κατανάλωση αλκοόλ ή περιορίζοντάς την σε 1 ποτό την ημέρα οι γυναίκες ή 2, οι άντρες.
• Αποφεύγοντας τα συμπληρώματα διατροφής ως βοήθεια στην πρόληψη του καρκίνου, γιατί απλώς δεν βοηθούν.
• Αποφεύγοντας τον καπνό σε όλες τις μορφές του, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
• Θηλάζοντας τα παιδιά μας, όταν και όσο μπορούμε.
• Προστατεύοντας την επιδερμίδα μας από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο.
• Αποφεύγοντας  την έκθεση σε βιομηχανικές και περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως οι ίνες αμιάντου, το βενζόλιο, οι αρωματικές αμίνες και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB).
• Κάνοντας τα εμβόλια κατά της ηπατίτιδας Β και του ιού HPV.
• Κάνοντας προτεραιότητά μας τον ποιοτικό ύπνο. Παρόλο που αυτός δεν συνδέεται τεκμηριωμένα με τον καρκίνο όταν είναι κακός ή ανεπαρκής σχετίζεται με την αύξηση του σωματικού βάρους, η οποία σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο.

Επιπλέον της ομολογουμένως εντυπωσιακής μείωσης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου κατά 40%, αυτός ο τρόπος ζωής συμβάλλει επίσης κατά 80% στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, του διαβήτη τύπου 2 και των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, δηλαδή και των υπολοίπων χρόνιων μη μεταδιδόμενων νοσημάτων, που μαζί με τον καρκίνο είναι η αιτία για πάνω από το 70% των συνολικών θανάτων παγκοσμίως.

Εν ολίγοις, η απάντηση στην ερώτηση που τίθεται στον τίτλο του άρθρου είναι «Ποτέ δεν είναι αργά να κάνουμε μικρές αλλαγές που μπορεί να σώσουν τη ζωή μας…!!».

Βιβλιογραφία

American Cancer Society Guideline for Diet and Physical Activity for Cancer Prevention CA Cancer J Clin 2020;0:1-27.

Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective The Third Expert Report 2018

World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour Br J Sports Med 2020;54:1451–1462

Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries  https://doi.org/10.3322/caac.21660

Σταυρούλα Ντρουφάκου,  Παθολόγος - Ογκολόγος, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική