Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας

Η Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας (12/10) θεσμοθετήθηκε το 1996 με στόχο την ανάδειξη του πραγματικού εύρους των ρευματικών και μυοσκελετικών νοσημάτων και της ανάγκης για έγκαιρη, τεκμηριωμένη φροντίδα. Πρόκειται για μια διεθνή εκστρατεία στην οποία συμμετέχουν επιστημονικοί φορείς και οργανώσεις ασθενών, με ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η αρθρίτιδα δεν είναι μια «μοιραία πορεία», αλλά μια κλινική κατάσταση που μεταβάλλεται με σωστή στρατηγική διάγνωσης και θεραπείας.

Επιδημιολογικό αποτύπωμα: τι δείχνουν τα δεδομένα

Τα πρόσφατα δεδομένα αναδεικνύουν κυρίως τις δύο συχνότερες αρθρίτιδες: την οστεοαρθρίτιδα και τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Για την οστεοαρθρίτιδα, η ανάλυση Global Burden of Disease του 2020 δείχνει ότι ~595 εκατομμύρια άτομα πάσχουν παγκοσμίως (7,6% του παγκόσμιου πληθυσμού), δηλαδή +132% σε σχέση με το 1990, με προοπτική να προσεγγίσει το 1 δισ. έως το 2050 λόγω γήρανσης και παχυσαρκίας. Για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, οι εκτιμήσεις GBD δείχνουν ότι οι πάσχοντες ασθενείς ήταν ~17,9 εκατ. το 2021, με αύξηση της επίπτωσης ~13% από το 1990. Η νόσος αφορά <1% του γενικού πληθυσμού αλλά προκαλεί σημαντική αναπηρία και συννοσηρότητες.

Η επιβάρυνση δεν είναι μόνο αριθμητική. Μετριέται σε απώλεια λειτουργικότητας, σε αναρρωτικές άδειες/παραγωγικότητα και σε καρδιομεταβολικό κίνδυνο.

Η οστεοαρθρίτιδα συνδέεται με υψηλή μηχανική και συστηματική επιβάρυνση, ενώ οι φλεγμονώδεις αρθρίτιδες σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο εάν η φλεγμονή μένει ανεξέλεγκτη.

Κλινικά συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοούμε

Πρωινή δυσκαμψία >30–60 λεπτά, συμμετρικό οίδημα μικρών αρθρώσεων (δάκτυλα/καρποί), πόνος στη μέση που βελτιώνεται με την κίνηση και αυξημένη κόπωση οδηγούν σε υποψία φλεγμονώδους αρθρίτιδας.
Νυχτερινός πόνος/μηχανικά συμπτώματα με ή χωρίς κριγμό, τοπική ευαισθησία και δυσκαμψία μικρής διάρκειας παραπέμπουν συχνότερα σε εκφυλιστική αρθροπάθεια, δηλαδή οστεοαρθρίτιδα.
Ο θεραπευτικός κανόνας είναι απλός και αυστηρός: παράθυρο ευκαιρίας 3–6 μηνών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων για έναρξη αγωγής στη ρευματοειδή αρθρίτιδα ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μόνιμων βλαβών.

Διαγνωστική προσέγγιση με κλινική αυστηρότητα

Η διάγνωση προκύπτει από τη σύνθεση δεδομένων: το ιστορικό, την κλινική εξέταση, εξετάσεις αίματος και δείκτες φλεγμονής, ειδικά αυτοαντισώματα, και απεικόνιση (υπέρηχος/ακτινογραφία/ μαγνητική τομογραφία) όπου ενδείκνυται. Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει την ουρική και τις κρυσταλλογενείς αρθρίτιδες, τις σπονδυλοαρθρίτιδες, την ψωριασική αρθρίτιδα, λοιμώδη αίτια, μεταβολικά αίτια, οστεοαρθρίτιδα και νοσήματα συνδετικού ιστού.

Θεραπευτική στρατηγική: Treat-to-Target (T2T)

Η σύγχρονη ρευματολογία στηρίζεται σε μετρήσιμους στόχους (ύφεση ή χαμηλή δραστηριότητα), συχνή επαναξιολόγηση και έγκαιρη προσαρμογή αγωγής.

Στις φλεγμονώδεις αρθρίτιδες (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, αξονική σπονδυλαρθρίτιδα) χρησιμοποιούνται συμβατικά τροποποιητικά της νόσου αντιρευματικά φάρμακα, βιολογικοί παράγοντες και στοχευμένοι από του στόματος αναστολείς με την επιλογή να εξαρτάται από τον φαινότυπο και τις συννοσηρότητες.
Στην οστεοαρθρίτιδα η αντιμετώπιση είναι πολυπαραγοντική με άσκηση, ενδυνάμωση, μείωση σωματικού βάρους, τροποποίηση φορτίων, αναλγητική στρατηγική όπου απαιτείται, ενέσιμες παρεμβάσεις σε επιλεγμένα σενάρια και χειρουργική αποκατάσταση όταν εξαντληθεί η συντηρητική φαρέτρα.
Η συμμόρφωση, η φαρμακοεπαγρύπνηση και οι εμβολιασμοί είναι «μη διαπραγματεύσιμα» στοιχεία του θεραπευτικού πλάνου.

Τρόπος ζωής: τροποποιήσιμοι παράγοντες με πραγματικό αποτέλεσμα

Άσκηση & φυσικοθεραπεία: οργανωμένο πρόγραμμα αερόβιας δραστηριότητας και ενδυνάμωσης 2–3 φορές/εβδομάδα βελτιώνει πόνο, λειτουργικότητα και ισορροπία.
Σωματικό βάρος: κάθε 5–10% μείωση σε υπέρβαρα άτομα με οστεοαρθρίτιδα γόνατος/ισχίου μειώνει μηχανικό φορτίο και συμπτωματολογία.
Κάπνισμα: αυξάνει κίνδυνο εμφάνισης αλλά και επιμένουσας δραστηριότητας ρευματοειδούς αρθρίτιδας και συνδέεται με κατώτερη ανταπόκριση σε ορισμένες θεραπείες. Η διακοπή είναι κλινική παρέμβαση, όχι «συμβουλή».
Ψυχική υγεία/ύπνος: επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του θεραπευτικού πλάνου και τη συχνότητα εξάρσεων. Δημόσια υγεία και επικοινωνία

Τι προτείνουμε:

Έγκαιρη παραπομπή σε ρευματολόγο όταν συνυπάρχουν επίμονος πόνος/οίδημα, πρωινή δυσκαμψία ή λειτουργική έκπτωση.
Σαφής στόχος θεραπείας και τακτική παρακολούθηση με μοναδικό μέλημα την επίτευξη ύφεσης των συμπτωμάτων.
Διεπιστημονική φροντίδα (φυσικοθεραπεία, διατροφή, καρδιομεταβολικός έλεγχος, οστική υγεία, ψυχολογική υποστήριξη).
Εμβολιαστική κάλυψη και πλάνο πρόληψης λοιμώξεων σε ασθενείς υπό ανοσοτροποποιητική ή ανοσοκατασταλτική αγωγή.

Τα στοιχεία είναι σαφή. Η οστεοαρθρίτιδα αγγίζει πλέον πάνω από μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους και η ρευματοειδής αρθρίτιδα διατηρεί σταθερό, κλινικά βαρύ αποτύπωμα. Η έγκαιρη διάγνωση, η στρατηγική Treat-to-Target, οι τροποποιήσιμοι παράγοντες και η αξιόπιστη ενημέρωση συνιστούν τον αποτελεσματικότερο δρόμο για την εξάλειψη του πόνου και των μόνιμων βλαβών. Ως Ρευματολογικό Ιατρείό του ΙΑΣΩ Γενική Κλινική δεσμευόμαστε σε κλινική αυστηρότητα, πρόσβαση σε σύγχρονες θεραπείες και συνεργατική λήψη αποφάσεων, ώστε κάθε ασθενής να έχει ρεαλιστική προοπτική ύφεσης και βέλτιστης λειτουργικότητας.

Ευαγγελία Κ. Ζαμπέλη , MD, PhD, Ρευματολόγος, Υπεύθυνη Ρευματολογικού Ιατρείου ΙΑΣΩ Γενική Κλινική