Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος

Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών. Αποτελεί τη συχνότερη χρόνια νόσο του αναπνευστικού συστήματος.

Εκδηλώνεται με ξηρό βήχα με ή χωρίς συνοδό συριγμό (σφύριγμα στο στήθος, χουρχούρισμα ή "γατάκια" όπως συχνά αναφέρονται από τους γονείς). Ορισμένες φορές το παιδί παρουσιάζει επιπλέον αναπνευστική δυσχέρεια (δύσπνοια) ή συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος.

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανίζονται στην ηρεμία ή μετά από άσκηση. Συνήθως επιδεινώνονται κατά τις νυκτερινές ή πρώτες πρωινές ώρες.

Οι λοιμώξεις και κυρίως οι ιογενείς αποτελούν το συχνότερο αίτιο εμφάνισης συμπτωμάτων στα παιδιά με άσθμα. Η έκθεση σε αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος όπως οι γύρεις, τα ακάρεα και το τρίχωμα των ζώων αποτελούν επιπλέον παράγοντες που ευθύνονται για την έκλυση των συμπτωμάτων. Σημαντικό επίσης ρόλο παίζει η έκθεση σε ρύπους και κυρίως στον καπνό του τσιγάρου.

Ένα παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει ασθματικά συμπτώματα αν έχει το ίδιο ή οι γονείς ή τα αδέρφια του θετικό ιστορικό για άσθμα ή άλλου είδους αλλεργική νόσο. Η προωρότητα όπως και η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει επίσης τη συχνότητα εμφάνισης ασθματικού τύπου συμπτωμάτων.

Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό, την εξέταση του παιδιού και τα αποτελέσματα του ελέγχου (σπιρομετρία και αλλεργιολογικός έλεγχος)

Αντιμετώπιση Η αντιμετώπιση του άσθματος έχει στόχο την ανακούφιση των οξέων συμπτωμάτων του παιδιού ανάλογα με την βαρύτητα του επεισοδίου και τον μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου για την πρόληψη εμφάνισης επόμενων επεισοδίων.

Η βαρύτητα και η συχνότητα των συμπτωμάτων είναι αυτή που καθορίζει την αναγκαιότητα χορήγησης ή όχι προφυλακτικής αγωγής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Η προφυλακτική αντιασθματική αγωγή είναι επιτυχής όταν το παιδί δεν έχει ημερήσια ή νυκτερινά συμπτώματα, δεν εμφανίζει παροξυσμούς, ζει και αθλείται ελεύθερα όπως τα συνομήλικα του παιδιά.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή της υπερδιάγνωσης του άσθματος. Τα περισσότερα από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που εμφανίζουν βήχα ή και συριγμό κατά την διαδρομή των ιώσεων του αναπνευστικού δεν έχουν άσθμα αλλά μία οντότητα που στην παιδοπνευμονολογία ονομάζουμε υποτροπιάζοντα μεταλοιμώδη συριγμό (παλαιότερα χρησιμοποιούσαν τον όρο παιδικό άσθμα). Η κατάσταση αυτή είναι συνήθως καλής πρόγνωσης και τα συμπτώματα υποστρέφουν μετά την ηλικία των 5 ή 6 ετών. Ωστόσο παρά την καλή πρόγνωση τα παιδιά αυτά χρειάζονται παρακολούθηση και υποστήριξη γιατί τα επεισόδια που εμφανίζουν μπορεί να είναι συχνά ή ιδιαίτερα σοβαρά.

Πότε κάνουμε εργαστηριακό έλεγχο;

Ο έλεγχος του παιδιού με άσθμα περιλαμβάνει την σπιρομέτρηση, την ακτινογραφία θώρακα και τα αλλεργικά τεστ. Η σπιρομέτρηση είναι απαραίτητη στα παιδιά ηλικίας >5 ετών που συνεργάζονται γιατί δίνει πολύτιμες πληροφορίες για το επίπεδο πνευμονικής λειτουργίας του παιδιού Ωστόσο δεν είναι πάντα εφικτή η συνεργασία του παιδιού κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ακόμα και αν η ηλικία του το επιτρέπει.

Η αναγκαιότητα για την ακτινογραφία εξατομικεύεται, και απαιτείται για τον αποκλεισμό άλλων καταστάσεων που προσομοιάζουν με το άσθμα. Ο αλλεργιολογικός έλεγχος είναι χρήσιμος σε παιδιά με άσθμα που έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό για αλλεργίες ή έχουν και άλλα αλλεργικά νοσήματα όπως αλλεργική ρινίτιδα. Τέλος αυξημένη πιθανότητα να έχουμε θετικά αποτελέσματα έχουμε σε παιδιά που εμφανίζουν τα ασθματικά συμπτώματα κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες (βήχας μετά από είσοδο σε χώρο που υπάρχει γάτα).

Η αντιασθματική αγωγή βελτιώνει συμπτώματα και αναπνευστική λειτουργία αλλά δεν φαίνεται ότι αλλάζει την φυσική ιστορία της νόσου. Αυτό σημαίνει ότι μία επιτυχημένη αντιμετώπιση βελτιώνει την καθημερινότητα του παιδιού και της οικογένειας που επιστρέφει στο φυσιολογικό αλλά δεν αλλάζει τις πιθανότητες που έχει το παιδί να έχει άσθμα στην ενήλικο ζωή.

Τα φάρμακα που χορηγούνται είναι εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και κορτικοειδή, μοντελουκάστη και κορτικοειδή από του στόματος. Ασθενείς που πληρούν ορισμένα κριτήρια μπορούν να υποβληθούν σε ανοσοθεραπεία

Μάριος Παπαδόπουλος
Παιδοπνευμονολόγος – Παιδοαλλεργιολόγος
Διευθυντής Πνευμονολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων και Επιστημονικός Συνεργάτης Αλλεργιολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων