Κολονοσκόπηση – Προετοιμασία, Διαδικασία και Διατροφή

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου παγκοσμίως, αλλά και μια από τις λίγες περιπτώσεις καρκίνου που μπορεί να αποφευχθεί με τον προληπτικό έλεγχο και την έγκαιρη διάγνωση. Η κολονοσκόπηση είναι η ενδοσκοπική εξέταση που επιτρέπει την άμεση επισκόπηση του βλεννογόνου, του εσωτερικού δηλαδή του παχέος εντέρου, λειτουργώντας ως «gold standard» εξέταση για τη διάγνωση και πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά και την διάγνωση και θεραπεία και άλλων σοβαρών παθήσεων του κατώτερου πεπτικού συστήματος.

Είναι εξέταση ασφαλής, καλά ανεκτή και αποτελεσματική, με επιπλοκές μικρότερες του 0,1%. Η προληπτική της αξία είναι εξαιρετικά σημαντική, αφού μειώνει την επίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου έως και 70% μέσω της αφαίρεσης προκαρκινικών πολυπόδων, διαδραματίζοντας έτσι καθοριστικό ρόλο στη μείωση της θνησιμότητας από τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Διαδικασία κολονοσκόπησης

Η κολονοσκόπηση είναι μια ενδοσκοπική εξέταση κατά την οποία ο γαστρεντερολόγος εισάγει ένα λεπτό, εύκαμπτο σωλήνα (κολονοσκόπιο) από τον πρωκτό, εξετάζοντας οπτικά όλο το μήκος του παχέος εντέρου και το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου (τελικός ειλεός).

Το κολονοσκόπιο διαθέτει ενσωματωμένη μικροκάμερα υψηλής ευκρίνειας και λυχνία φωτισμού, που επιτρέπουν την λεπτομερή έλεγχο της εσωτερικής επιφάνειας του αυλού του εντέρου και τον εντοπισμό βλαβών. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, μπορεί να γίνει λήψη βιοψιών ή τη αφαίρεση πολυπόδων με την εισαγωγή δια του ενδοσκοπίου λαβίδας λήψης βιοψίας ή βρόχου πολυπεκτομής, τα οποία χειρίζεται εξωτερικά ο ενδοσκόπος.

Πότε συνιστάται η κολονοσκόπηση;

Προληπτικός έλεγχος: σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, άτομα μέσου κινδύνου (χωρίς οικογενειακό ιστορικό) πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτική κολονοσκόπηση από την ηλικία των 45 ετών, ανεξαρτήτως φύλου ή παρουσίας συμπτωμάτων. Άτομα υψηλού κινδύνου, δηλαδή με συγγενή πρώτου βαθμού που έχει διαγνωστεί με πολύποδες ή καρκίνο του παχέος εντέρου: πρέπει να ξεκινούν τον έλεγχο από τα 35 έτη, ή 10 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του νεότερου συγγενή.
Διαγνωστικός έλεγχος σε συμπτωματολογία όπως αποβολή αίματος με τις κενώσεις, ανεξήγητη αναιμία, χρόνια διάρροια ή δυσκοιλιότητα, επίμονο κοιλιακό άλγος ή μεταβολή των συνηθειών του εντέρου.
Παρακολούθηση ασθενών με φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου ή ατομικό αναμνηστικό αφαίρεσης πολυπόδων παχέος εντέρου.

Προετοιμασία κολονοσκόπησης

Η επιτυχία της κολονοσκόπησης εξαρτάται άμεσα από την επαρκή προετοιμασία του εντέρου. Ένας καλός καθαρισμός του παχέος εντέρου αυξάνει την διαγνωστική ακρίβεια της εξέτασης και αποτρέπει την ανάγκη επανάληψης.

Διατροφικές οδηγίες:

Τρεις ημέρες πριν την εξέταση συστήνεται διατροφή χωρίς φυτικές ίνες. Την προηγούμενη ημέρα της εξέτασης, επιτρέπονται μόνο διαυγή υγρά (νερό, ζωμοί χωρίς περιεχόμενο, τσάι, ζελέ, αραιοί χυμοί χωρίς ίνες).

Την προηγούμενη ημέρα της εξέτασης χορηγούνται καθαρτικά σκευάσματα πολυαιθυλενογλυκόλης ή φωσφορικών διαλυμάτων, σε δόσεις που καθορίζονται από τον ιατρό, συνοδευόμενα πάντα με επαρκή λήψη νερού από τον ασθενή, με στόχο την πλήρη κάθαρση του εντέρου. Το πόσιμο διάλυμα συνήθως διαιρείται σε δύο βασικές δόσεις, με διάστημα λήψεως μεταξύ τους 4-6 ώρες.

Προ της εξέτασης απαιτείται να διακοπούν ή να τροποποιηθούν τυχόν αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, που λαμβάνει ο ασθενής, πάντα υπό ιατρική καθοδήγηση και μετά από συνεργασία του γαστρεντερολόγου με το θεράποντα ιατρό του ασθενούς.

Διαδικασία

Η κολονοσκόπηση πραγματοποιείται με χορήγηση ενδοφλέβιας καταστολής (η γνωστή «μέθη») και διαρκεί κατά μέσο όρο 15-20 λεπτά. Η καταστολή χορηγείται από αναισθησιολόγο, ο οποίος παρακολουθεί τον ασθενή κατά τη διάρκεια της εξέτασης υπό monitoring, δηλαδή με ταυτόχρονη παρακολούθηση -μέσω monitor- των ζωτικών σημείων του ασθενούς, με καταγραφή του κορεσμού του οξυγόνου αίματος, των σφύξεων και της αρτηριακής πίεσης.

Ο ασθενής βρίσκεται σε πλάγια θέση και ο ιατρός προωθεί απαλά μέσω του πρωκτού το κολονοσκόπιο, εξετάζοντας προσεκτικά τον εντερικό βλεννογόνο. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορούν να ληφθούν βιοψίες ή να αφαιρεθούν πολύποδες με τη διαδικασία της ενδοσκοπικής πολυπεκτομής.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα της ενδοσκόπησης του πεπτικού συστήματος με τις εικόνες υψηλής ευκρίνειας που προσφέρουν, η ηλεκτρονική μεγεθυντική χρωμοενδοσκόπηση και το νέο πρωτοποριακό ενδοσκοπικό λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), που προσδίδει τη δυνατότητα αυτόματου εντοπισμού και χαρακτηρισμού ως προς τον ιστολογικό τύπο μικροσκοπικών πολυπόδων στο παχύ έντερο, συντελούν ακόμη περισσότερο στη βελτιστοποίηση της ποιότητας της ενδοσκόπησης του πεπτικού συστήματος.

Μετά την εξέταση

Ο ασθενής αναρρώνει γρήγορα στην αίθουσα ανάνηψης και συνήθως επιστρέφει στην οικία του, μετά από παρέλευση μιας περίπου ώρας. Σε περίπτωση αιμορραγίας, έντονου κοιλιακού πόνου ή πυρετού, απαιτείται επικοινωνία με τον ιατρό.

Διατροφή μετά την κολονοσκόπηση:

Για τις πρώτες 24 ώρες συνιστώνται ελαφρά γεύματα (ζωμοί, βραστό ρύζι, κοτόπουλο, φρυγανιές) και αποφυγή βαριών ή πικάντικων τροφών. Η κανονική διατροφή επανέρχεται σταδιακά, εκτός αν έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες επεμβατικές πράξεις, οπότε περιορίζονται οι φυτικές ίνες και εξατομικεύονται οι διαιτητικές οδηγίες, ανάλογα τη βαρύτητα της επέμβασης.

Συμπέρασμα

Η κολονοσκόπηση αποτελεί μια σοβαρή, ανώδυνη και ασφαλή εξέταση που κατέχει πρωταρχική θέση στην προληπτική ιατρική. Με σωστή προετοιμασία, ενημέρωση και καθοδήγηση του ασθενούς από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, η κολονοσκόπηση συμβάλλει αποτελεσματικά στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση σοβαρών παθήσεων του εντέρου.

Ιωάννης Τυρμπάς MD, FEBGH, Γαστρεντερολόγος- Επεμβατικός Ενδοσκόπος,Διευθυντής Α’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Επεμβατικής Ενδοσκόπησης ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.