Εμβόλια: Ασπίδα πρόληψης για κάθε ηλικία

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Εμβολιασμών γιορτάζεται την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου. Σκοπός της, είναι η προαγωγή της χρήσης των εμβολίων που δρουν προστατευτικά έναντι διαφόρων νόσων και χρησιμοποιούνται από ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίνεται στον εμβολιασμό των ομάδων υψηλού κινδύνου, όπου ανήκουν και οι έγκυες, στις οποίες τα εμβόλια έχουν προστατευτική δράση τόσο στις ίδιες, όσο και στα έμβρυα που κυοφορούν.

Ποια εμβόλια συστήνονται κατά την διάρκεια της κύησης;

Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων του 2025, κατά την διάρκεια της κύησης, συστήνονται τα ακόλουθα εμβόλια:

Εμβόλιο γρίπης: συστήνεται ο εμβολιασμός με το 4δύναμο εμβόλιο, σε όλα τα τρίμηνα της εγκυμοσύνης, σε λεχωίδες και θηλάζουσες.
Εμβόλιο κοκκύτη: σε κάθε κύηση χορηγείται μία δόση εμβολίου Tdap ή Tdap-IPV, κατά προτίμηση από την 27η έως την 36η εβδομάδα κύησης, καθώς και σε ανεμβολίαστες λεχωΐδες, ανεξάρτητα από το διάστημα που μεσολάβησε από προηγούμενο εμβολιασμό με Td/Tdap.
Εμβόλιο COVID- 19: συστήνεται σε έγκυες γυναίκες με υποκείμενα νοσήματα που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου, η χορήγηση μιας δόσης του επικαιροποιημένου μονοδύναμου εμβολίου.
Εμβόλιο RSV: συστήνεται σε έγκυες, ηλικίας ≥18 ετών, μεταξύ 32-36⁺⁶ εβδομάδων κύησης, με αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού μεταξύ Οκτωβρίου και Μαρτίου. Χορηγείται ενδομυϊκά σε 1 δόση και μπορεί να συγχορηγηθεί με την anti-D ανοσοσοσφαιρίνη, το εμβόλιο της γρίπης, το Tdap και το εμβόλιο του κορωνoϊού. Προηγηθέν ιστορικό λοίμωξης από RSV στην έγκυο δεν αποτελεί αντένδειξη εμβολιασμού.

Ωφελιμότητα εμβολίων COVID- 19

Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει για την ωφελιμότητα των εμβολίων για την COVID- 19, καθώς και τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες παρενέργειες αυτών.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΠΟΥ, μέχρι τις 30 Μαρτίου 2025, έχουν αναφερθεί περισσότερες από 778.000.000 περιπτώσεις νόσησης από COVID- 19, ενώ οι θάνατοι από την αρχή της πανδημίας ανέρχονται σε περίπου 7.100.000.

Οι δόσεις εμβολίου για την COVID- 19 έχουν ξεπεράσει τα 13.600.000.000 και αδιαμφισβήτητα έχουν δράσει προστατευτικά έναντι της βαριάς νόσησης, προλαμβάνουν τη νοσηλεία σε νοσοκομείο και τον θάνατο. Το 2023, στις ΗΠΑ, σύμφωνα με στοιχεία του CDC, η νόσηση από COVID- 19, ήταν η 10^η αιτία θανάτου. Ο εμβολιασμός, φαίνεται να παρέχει προστασία από την νόσηση. Ακόμη όμως και αν κάποιος προσβληθεί, η νόσηση θα είναι μικρότερης διάρκειας και βαρύτητας.

Αναλυτικά, τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από το CDC, αναφέρουν τα ακόλουθα στοιχεία για την ωφελιμότητα των εμβολίων:

Μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης (εισαγωγή σε ΜΕΘ, θάνατο): για ενήλικες >18 ετών, έχουμε μείωση του κινδύνου κατά 70% στους 2 πρώτους μήνες από τον εμβολιασμό, που ανέρχεται στο 50%, 10 μήνες μετά τον εμβολιασμό.
Μείωση του κινδύνου εισαγωγής στο νοσοκομείο: για ενήλικες >18 ετών, αναφέρεται μείωση του κινδύνου κατά 50% στους 2 πρώτους μήνες από τον εμβολιασμό, που ανέρχεται στο 30%, 10 μήνες μετά τον εμβολιασμό.
Μείωση του κινδύνου αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στο ΤΕΠ: για ενήλικες >18 ετών, παρατηρείται μείωση του κινδύνου κατά 50% στους 2 πρώτους μήνες από τον εμβολιασμό.
Μείωση του κινδύνου για long COVID: μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι έχουν εμβολιαστεί, έχουν μειωμένο κίνδυνο για long COVID μετά από νόσηση, συγκριτικά με τους μη εμβολιασμένους.

Για τα άτομα υψηλού κινδύνου, αναφέρονται τα παρακάτω:

Άτομα >65 ετών: μείωση του κινδύνου σοβαρής νόσησης κατά 67% και μείωση του κινδύνου νοσηλείας κατά 50%, στους 2 πρώτους μήνες από τον εμβολιασμό.
Ανοσοκατασταλμένοι: μείωση του κινδύνου νοσηλείας κατά 36%, στους 2 πρώτους μήνες από τον εμβολιασμό.
Έγκυες: ο εμβολιασμός κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, δρα προστατευτικά τόσο για την μητέρα, όσο και για το νεογνό, μειώνοντας την πιθανότητα νοσηλείας, κατά 54%, στους 3 πρώτους μήνες ζωής του νεογνού.

Ο εμβολιασμός για την COVID-19 δρα προστατευτικά, δημιουργώντας μια ανοσολογική απόκριση, χωρίς όμως την πιθανότητα σοβαρής νόσησης, που συνδέεται με την COVID-19 λοίμωξη.

Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών ενηλίκων 2025

Τον Μάρτιο του 2025 επικαιροποιήθηκε από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, το εθνικό πρόγραμμα εμβολισμών ενηλίκων.

Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στα ακόλουθα εμβόλια:

Εμβόλιο γρίπης: χορηγείται ετησίως μία δόση του τετραδύναμου αδρανοποιημένου εμβολίου, σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου (π.χ. ηλικία >60 ετών, έγκυες, με χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού/καρδιαγγειακού, σακχαρώδη διαβήτη, επαγγελματίες υγείας, άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία, κ.τ.λ.). Τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια συστήνονται για άτομα ηλικίας >65 ετών, καθώς και σε άτομα 18- 64 ετών, που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου.
Εμβόλιο πνευμονιόκοκκου: σε ενήλικες ≥65 ετών συνιστάται η διενέργεια μιας δόσης συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου PCV20. Μετά τον εμβολιασμό με PCV20 δε συνιστάται να ακολουθήσει η χορήγηση PPSV23. Τα άτομα που έχουν λάβει μόνο μια δόση PCV13 συνιστάται να λάβουν μια δόση PCV20 τουλάχιστον 1 χρόνο αργότερα, προκειμένου να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους. Σε άτομα που έχει τυχόν προηγηθεί το PPSV23, ακολουθεί το PCV20 ένα έτος αργότερα. Σε άτομα που έχουν λάβει το PCV13 και το PPSV23 συνιστάται να ακολουθήσει η χορήγηση του PCV20, μετά την παρέλευση πενταετίας από τον τελευταίο εμβολιασμό. Σε άτομα ηλικίας 18- 64 ετών, ο εμβολιασμός συστήνεται εφόσον υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα (π.χ. ανοσοκαταστολή, χρόνια καρδιοπάθεια/ πνευμονοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική νόσος, κ.τ.λ.)
Εμβόλιο COVID- 19: έχει γίνει ήδη αναφορά για την ωφελιμότητα των εμβολίων για την COVID- 19. Σύμφωνα με τις οδηγίες της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, χορηγείται μια δόση του επικαιροποιημένου μονοδύναμου εμβολίου σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου.
Εμβόλιο RSV: χορηγείται μια δόση εμβολίου σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου (π.χ. άτομα ηλικίας >75 ετών, άτομα ηλικίας 60- 74 ετών με επιβαρυντικούς παράγοντες, κ.τ.λ.)
Εμβόλιο έρπητα ζωστήρα: Το αδρανοποιημένο ανασυνδυασμένο εμβόλιο (RΖV) εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις:
- σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω με ανοσοκαταστολή (συμπεριλαμβανομένων ασθενών με HIV) με συνιστώμενο μεσοδιάστημα 1-2 μηνών.
- σε άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, με συνιστώμενο μεσοδιάστημα 2 μηνών (ο εμβολιασμός θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο σε μεσοδιάστημα 6 μηνών από την πρώτη δόση).

Είναι εξαιρετικής σημασίας να γίνει κατανοητό από όλους, ότι και ο ενήλικος πληθυσμός πρέπει να ανανεώνει την εμβολιαστική του κάλυψη, όπως προβλέπει το Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών, όπως π.χ. ο εμβολιασμός έναντι του τετάνου ανά 10ετία και να μην περιορίζεται ο εμβολιασμός αποκλειστικά στα παιδιά.

Οι ενήλικες μπορούν εξίσου με τα παιδιά να ωφεληθούν από την προστασία που τους παρέχουν τα εμβόλια και για τον λόγο αυτό όλοι οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση.

Μ.Κ.Λαζανάς- Παθολόγος- Λοιμωξιολόγος- Διευθυντής Παθολογικής- Λοιμωξιολογικής Κλινικής- Πρόεδρος Επιτροπής Ελέγχου Λοιμώξεων ΙΑΣΩ

Ελένη Παπασταμούλη- Μαία- Προϊσταμένη Λοιμώξεων ΙΑΣΩ