Περπάτα και Γίνε το Φάρμακό σου

Μια νέα διεθνής επιστημονική μελέτη έφερε στο φως κάτι εξαιρετικά ελπιδοφόρο: η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου κατά 37%. Το όφελος αυτό, όπως αποδείχθηκε, μπορεί να συγκριθεί με εκείνο της χημειοθεραπείας – με τη διαφορά ότι στη σωματική άσκηση δεν υπάρχουν παρενέργειες.

Η μελέτη Challenge («Δομημένη άσκηση μετά από επικουρική χημειοθεραπεία για καρκίνο του παχέος εντέρου»), παρουσιάστηκε πριν από τρεις περίπου μήνες στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) και δημοσιεύθηκε ταυτόχρονα στο έγκριτο περιοδικό New England Journal of Medicine.

Το επιστημονικό αυτό έργο θεωρείται ορόσημο, καθώς είναι η πρώτη μεγάλη διεθνής τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή που αποδεικνύει με σαφήνεια ότι η συστηματική άσκηση βελτιώνει όχι μόνο τη ζωή, αλλά και την επιβίωση ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου.

Πώς έγινε η έρευνα

Συνολικά 889 ασθενείς από έξι χώρες, οι οποίοι είχαν ολοκληρώσει χειρουργείο για καρκίνο παχέος εντέρου καθώς και την επικουρική (προληπτική) χημειοθεραπεία, χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα έλαβε γραπτό ενημερωτικό υλικό για άσκηση και διατροφή και επιπλέον ακολούθησε ένα δομημένο πρόγραμμα σωματικής άσκησης με συχνές συναντήσεις συμβουλευτικής για τρία χρόνια, ενώ η δεύτερη έλαβε μόνο γραπτό ενημερωτικό υλικό για άσκηση και διατροφή.

Το πρόγραμμα προσαρμοζόταν στις δυνατότητες και τις προτιμήσεις κάθε συμμετέχοντος ατόμου, με επιλογές όπως περπάτημα, κολύμβηση ή ποδηλασία. Στην αρχή οι ασθενείς παρακολουθούσαν εβδομαδιαίες συνεδρίες, ενώ στη συνέχεια η συχνότητα μειώθηκε σε μηνιαίες, είτε με φυσική παρουσία είτε διαδικτυακά.

Τα αποτελέσματα: Μια πραγματική επανάσταση

Μετά από 8 χρόνια παρακολούθησης, τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά:

28% λιγότερες υποτροπές της νόσου,
37% χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου, δηλαδή ένας στους 14 ασθενείς σώθηκε χάρη στην άσκηση
Μικρότερη πιθανότητα υποτροπής στο ήπαρ (3,6% έναντι 6,5%)
Λιγότερα περιστατικά δεύτερων πρωτοπαθών καρκίνων (5% έναντι 10%)
Σημαντική μείωση της κόπωσης και βελτίωση της διάθεσης, της σωματικής δύναμης και της ποιότητας ζωής εν γένει

Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα «φάρμακο» χωρίς καμία τοξικότητα: η απλή, ήπια άσκηση – όπως περίπου μία ώρα ζωηρού περπατήματος, τέσσερις φορές την εβδομάδα – προσέφερε πλεονέκτημα αντίστοιχο της φαρμακευτικής αγωγής.

Πώς δρα η άσκηση

Οι μηχανισμοί με τους οποίους το σώμα ωφελείται είναι πολλαπλοί: ενίσχυση του ανοσοποιητικού, μείωση της φλεγμονής, ευνοϊκές μεταβολικές αλλαγές στη βιολογία του όγκου, παραγωγή μυοκινών (αντικαρκινικών μορίων από τους μύες), καλύτερη ρύθμιση της γλυκόζης και αντι-αγγειογενετική δράση.

Η Ελληνική Εικόνα

Στην Ελλάδα, περίπου 7.800 άνθρωποι διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με καρκίνο του παχέος εντέρου. Κι όμως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2024), μόλις το 15% των εφήβων και το 20% των ενηλίκων στη χώρα μας ασκούνται τουλάχιστον μία ώρα καθημερινά. Αυτό δείχνει πόσο μεγάλα περιθώρια παρέμβασης και ενημέρωσης υπάρχουν.

Το εντυπωσιακό δε είναι ότι αυτή η τόσο πολύτιμη «μία ώρα την ημέρα, καθημερινά» δεν κοστίζει τίποτα παραπάνω από ένα ζευγάρι άνετα παπούτσια και λίγη επιμονή. Το μήνυμα είναι απλό: «Περπάτα & γίνε το φάρμακό σου».

Το επόμενο βήμα: Συνταγογράφηση άσκησης

Η ενσωμάτωση της άσκησης στα θεραπευτικά πρωτόκολλα θα πρέπει να αποτελέσει θεραπευτική προτεραιότητα. Με τη σύμφωνη γνώμη της ιατρικής ομάδας (ογκολόγου, χειρουργού, ακτινοθεραπευτή και καρδιολόγου), η άσκηση μπορεί να λειτουργήσει ως «συμπληρωματική θεραπεία» κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας ΚΑΙ μετά από αυτήν. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει ήδη η δυνατότητα «συνταγογράφησης άσκησης» μέσα από τα Συστήματα Υγείας.

Εν κατακλείδι, στην περίπτωση της σωματικής άσκησης δεν μιλάμε για ακόμα ένα φάρμακο, αλλά για κάτι πολύ περισσότερο: μιλάμε για τη δυνατότητα ο κάθε άνθρωπος να γίνει ο ίδιος το φάρμακό του. Αυτό είναι ίσως το πιο αισιόδοξο μήνυμα που μπορεί να δώσει η σύγχρονη ιατρική, και αξίζει όλο τον «θόρυβο» που μπορούμε να κάνουμε για να το διαδώσουμε.

Σταυρούλα Ντρουφάκου, Παθολόγος – Ογκολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα Ε΄Ογκολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική