Η επίδραση του κρύου στο καρδιαγγειακό σύστημα

Η συσχέτιση μεταξύ του κρύου καιρού και των νοσημάτων του καρδιαγγειακού συστήματος είναι καλά τεκμηριωμένη. Πολυάριθμες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες συνδέονται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και με αυξημένη καρδιαγγειακή θνητότητα.

Η χειμερινή περίοδος συνδέεται με συχνότερη εμφάνιση καρδιακών συμπτωμάτων (στηθάγχη, αίσθημα παλμών) και με καρδιαγγειακά συμβάματα όπως υπερτασική κρίση, πνευμονική εμβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας, αρρυθμίες, στηθάγχη/ οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, οξέα αορτικά σύνδρομα και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο.

Επιδημιολογία

Έχει βρεθεί ότι η έκθεση στο κρύο έχει σημαντικά μεγαλύτερη επίδραση στη καρδιαγγειακή θνητότητα σε σχέση με την έκθεση σε ζεστό περιβάλλον. Έχει δειχθεί ότι το ακραίο κρύο αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια κατά 37%, ενώ σε μία καναδική μελέτη φάνηκε ότι για κάθε πτώση της θερμοκρασίας 10 °C αυξάνεται ο κίνδυνος εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά 7%.

Επιδράσεις του κρύου στο καρδιαγγειακό σύστημα

Η πτώση της θερμοκρασίας του δέρματος κατά την έκθεση στο κρύο προκαλεί ένα αντανακλαστικό αγγειοσύσπασης που αποτρέπει την απώλεια θερμότητας από την επιφάνεια του σώματος και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συστολικής (5–30 mmHg) και της διαστολικής (5–15 mmHg) αρτηριακής πίεσης.

Πράγματι, η εμφάνιση υπέρτασης είναι συχνότερη σε ψυχρές περιοχές ή κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με συνέπεια τον αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Επιπλέον, η έκθεση σε κρύο αέρα μπορεί να προκαλέσει μια ελαφρά αύξηση της καρδιακής συχνότητας κατά 5-10 παλμούς ανά λεπτό, ενώ έχει φανεί ότι η εμβύθιση σε κρύο νερό μπορεί να προκαλέσει καρδιακές αρρυθμίες. Η προκαλούμενη αγγειοσύσπαση μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και σε ασθενείς με περιφερική αγγειοπάθεια των άκρων (πόνος, διαλείπουσα χωλότητα).

Η ικανότητα για άσκηση των ατόμων με στεφανιαία νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια ενδέχεται να είναι σημαντικά μειωμένη σε κρύο καιρό. Το κρύο αυξάνει τις απαιτήσεις της καρδιάς για οξυγόνο και αυτό, στους πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία, εκδήλωση στηθάγχης και σε σοβαρότερες περιπτώσεις σε έμφραγμα του μυοκαρδίου, σοβαρές αρρυθμίες, ακόμα και σε αιφνίδιο θάνατο.

Κάποιο ρόλο σε αυτό ενδέχεται να παίζει και η αύξηση της πηκτικότητας του αίματος που εμφανίζεται μετά από την έκθεση στο κρύο αλλά και η πιθανή εκδήλωση σπασμού των στεφανιαίων αγγείων. Η μεγαλύτερη αύξηση του καρδιακού έργου που προκαλείται όταν η δραστηριότητα επιτελείται σε κρύο περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε πρωιμότερη εμφάνιση συμπτωμάτων αλλά και σε απορρύθμιση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια.

Προφυλάξεις

Οι άνθρωποι που πάσχουν από καρδιοπάθειες, όσοι εμφανίζουν πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου (υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία, κάπνισμα, παχυσαρκία), καθώς και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι απαραίτητο να περιορίζουν την έκθεση στο κρύο και να φροντίζουν να ντύνονται με ζεστά ρούχα και να καλύπτουν το πρόσωπό τους (σημαντική απώλεια θερμότητας από αυτό το μέρος του σώματος) όταν βρίσκονται ή εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους με κρύο καιρό.

Συνιστάται η αποφυγή ή ο περιορισμός της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών, διότι μπορεί να δημιουργήσουν μια ψευδή αίσθηση «ζεστασιάς». Όσοι περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα στο κρύο πρέπει να πηγαίνουν τακτικά σε εσωτερικούς χώρους για να ζεσταθούν.

Τέλος, συστήνεται η πραγματοποίηση  προθέρμανσης πριν την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους με κρύο καιρό, αλλά και τα τακτικά διαλείμματα από τη δραστηριότητα και η αποφυγή υπερκόπωσης του σώματος.

Ανδρέας Τασσόπουλος, Καρδιολόγος, Επιμελητής Καρδιολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική