Ο Ρόλος της Λογοθεραπείας μετά από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο - ΑΕΕ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός κατά των Εγκεφαλικών Επεισοδίων (World Stroke Organization), έχει καθιερώσει την 29η Οκτωβρίου, ως Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικών Επεισοδίων για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με αυτή τη «σύγχρονη πανδημία», η οποία απειλεί, όχι μόνο την επιβίωση, αλλά και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.

Ως Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) ορίζεται η βλάβη του εγκεφαλικού ιστού αγγειακής αιτιολογίας που προήλθε είτε από διακοπή της παροχής του αίματος στην πάσχουσα περιοχή (ισχαιμικό ΑΕΕ), είτε από αιμορραγία ως επακόλουθο της ρήξης ενός αγγείου (αιμορραγικό ΑΕΕ).

Το Α.Ε.Ε είναι η νούμερο ένα αιτία αναπηρίας στον κόσμο ενώ τα στοιχεία είναι ανησυχητικά, καθώς τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια αποτελούν τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου, σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών και την πέμπτη πιο συχνή αιτία θανάτου σε άτομα ηλικίας 15-59 ετών.

Ένας άνθρωπος πλήρως λειτουργικός μετά από ένα Α.Ε.Ε μπορεί να χάσει όλες τις λειτουργίες του, όπως την ομιλία του, την ικανότητα να επικοινωνεί, να τρώει ή και να κινείται.

Ο Ρόλος της Λογοθεραπείας μετά από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ)

Ο Λογοθεραπευτής, κρίνεται ως ένα από τα σημαντικότερα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας για την αποκατάσταση και την αντιμετώπιση των δυσκολιών του ατόμου με Α.Ε.Ε. Συγκεκριμένα, μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να υπάρξουν δυσκολίες επικοινωνίας και κατάποσης οι οποίες επηρεάζουν τις ικανότητες και την αυτοπεποίθηση του ατόμου στις καθημερινές δραστηριότητες. Ο λογοθεραπευτής μπορεί να παρέχει την εξειδικευμένη θεραπεία αλλά και συμβουλές και οδηγίες στους φροντιστές προκειμένου το άτομο να επιστρέψει πιο σύντομα στις καθημερινές ανάγκες του.

Οι παρακάτω δυσκολίες, όπως και η διαχείρισή τους, διαφέρουν από άτομο σε άτομο, ανάλογα με την περιοχή  και τη σοβαρότητα του Α.Ε.Ε.

Μερικές από τις πιο συχνές διαταραχές που παρατηρούνται μετά από ένα Α.Ε.Ε είναι οι εξής:

Διαταραχές Κατάποσης (Δυσφαγία)

Η Δυσφαγία είναι μία από τις κυριότερες επιπλοκές έπειτα από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) σύμφωνα με την American Stroke Association, η οποία ευθύνεται για υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, πνευμονίας και υποσιτισμού.

Δυσφαγία ορίζεται κάθε υποκειμενική ή αντικειμενική δυσκολία στην επεξεργασία ή και στην  κατάποση στερεάς ή υγρής τροφής στην οποία ενδέχεται να απαιτείται περισσότερος χρόνος και προσπάθεια, για να μετακινηθεί ο βλωμός (μπουκιά) ή τα υγρά από το στόμα στο στομάχι.

• Το ποσοστό δυσφαγίας μετά από ένα Α.Ε.Ε κυμαίνεται : 42-60%.
• Στην οξεία φάση το ποσοστό μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερο.

 Αξιολόγηση της κατάποσης/ Τρόποι εξέτασης:

• Κλινική εξέταση: Παρά την κλίνη αξιολόγηση
• Ενδοσκοπική αξιολόγηση κατάποσης με εύκαμπτο ενδοσκόπιο (Fibreoptic Endoscopic Evaluation of Swallow-FEES) σε συνεργασία με Ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ)
• Βιντεοακτινοσκοπικός  έλεγχος κατάποσης (VFSS)

Κάποια Συμπτώματα της Δυσφαγίας:

• Δυσκολία στη μάσηση τροφής
• Βήχας ή πνιγμός πριν, κατά ή μετά την κατάποση
• Αδυναμία κατάποσης
• Πόνος κατά τη κατάποση
• Αίσθηση ότι το φαγητό κολλάει στον λαιμό
• Σιελόρροια
• Βραχνάδα
• Ανάρροια τροφής, εμετός
• Απώλεια βάρους

Διαταραχές Λόγου και Ομιλίας

Μερικές από τις πιο συχνές διαταραχές λόγου και ομιλίας μετά από ένα Α.Ε.Ε:

1. Αφασία

Μια από τις συνηθέστερες διαταραχές λόγου και ομιλίας που μπορεί να παρουσιαστεί μετά από ένα Α.Ε.Ε είναι η αφασία. Η αφασία οφείλεται σε βλάβη που παρουσιάζεται σε περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος (συνήθως έπειτα από βλάβη σε περιοχές του αριστερού ημισφαιρίου που ελέγχουν την ομιλία και τη γλώσσα) και μπορεί να προκαλέσει δυσκολία:

• Στην κατανόηση του προφορικού λόγου
• Στην παραγωγή του προφορικού λόγου
• Στην παραγωγή γραπτού λόγου
• Στην κατανόηση γραπτού λόγου

Οι δυσκολίες αυτές ποικίλλουν ως προς το βαθμό σοβαρότητας, καθώς κάποια άτομα μπορούν να επικοινωνούν σε βασικό επίπεδο, ενώ κάποια χάνουν εντελώς αυτή την ικανότητα, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα.     

Η Αφασία, μπορεί να απομονώσει το άτομο σε μεγάλο βαθμό.

Ορισμένοι ασθενείς περιγράφουν την εμπειρία τους ως εξής:

«Φυλακισμένοι μέσα στο ίδιο τους το κεφάλι», «Ήξερα τι ήθελα να πω αλλά δεν έβρισκα τις λέξεις να το εκφράσω», «Αλήθεια, τα καταλάβαινα όλα αλλά δεν μπορούσα να κάνω τις σκέψεις μου λόγια».

2. Απραξία

Η απραξία του λόγου είναι μια κινητική διαταραχή της ομιλίας που δεν οφείλεται σε μυϊκή αδυναμία ή παράλυση αλλά στη δυσκολία προγραμματισμού των κινήσεων  που απαιτούνται για την παραγωγή της ομιλίας.

Κάποια από τα συμπτώματα της απραξίας:

Τα άτομα με απραξία λόγου ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τον έλεγχο της κίνηση της γλώσσας των χειλιών ή/και της γνάθου, ή/και να έχουν αργή ομιλία.

3. Δυσαρθρία

Η δυσαρθρία είναι μια κινητική διαταραχή του λόγου που οδηγεί σε ασαφή (μη καταληπτή) ομιλία. Αυτή η αδυναμία οφείλεται σε  έλλειψη δύναμης, βραδύτητα ή έλλειψη συντονισμού στους μύες του στόματος, της φωνής και της αναπνοής.

Συμπτώματα δυσαρθρίας:

Τα άτομα με δυσαρθρία, μπορεί να ακούγονται σαν:

• να μουρμουρίζουν ή να μπερδεύουν τα λόγια τους
• να μιλάνε από τη μύτη τους ή να είναι μπουκωμένοι
• να μιλούν μονότονα ή με ακραίες αλλαγές στον τόνο
• να μιλούν αργά, γρήγορα ή με διακυμάνσεις να μιλούν δυνατά, χαμηλόφωνα ή με ακανόνιστη ένταση
• Η φωνή τους μπορεί να ακούγεται: ασυνήθιστα βραχνή ή αναπνευστική
• Να έχουν δυσκολία στην κίνηση της γλώσσας και των χειλιών

Ρόλος Λογοθεραπευτή στις Διαταραχές Λόγου και Ομιλίας

Ο Λογοθεραπευτής, αναπτύσσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπείας με κύριο στόχο την βελτίωση του λόγου, της ομιλίας και της κατάποσης του  ατόμου. Βαθύτερος στόχος, η επαναφορά της λειτουργικότητας του ασθενούς, στο μέγιστο δυνατό και η ένταξή του, όταν αυτό είναι εφικτό, στις καθημερινές του δραστηριότητες, συμμετέχοντας ενεργά σε ποικίλα επικοινωνιακά περιβάλλοντα.