Προληπτικός έλεγχος για την Νόσο Alzheimer: Πότε και πώς

Ο μήνας Σεπτέμβριος και ειδικότερα η 21η Σεπτέμβρη έχει καθιερωθεί σαν ημέρα ενημέρωσης του κοινού για την ν. Alzheimer, μια εκφυλιστική νευρολογική νόσο που προσβάλλει συνήθως άτομα μεγαλύτερα από τα 65 έτη και εμφανίζεται με διαταραχές από την μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες.

Τα συμπτώματα της νόσου στα αρχικά στάδια μπορεί να είναι τόσο ελαφρά που να συγχέονται με το “φυσιολογικό γήρας”. Στην πορεία της νόσου όμως ο ασθενής παρουσιάζει σημαντική νοητική αποδιοργάνωση και μειώνεται η εν γένει λειτουργικότητα του σε κοινωνικό, επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Η ν. Alzheimer, αποτελεί την πιο συχνή αιτία ανοϊκών διαταραχών με ποσοστό 60-70% επί του συνόλου αυτών, χωρίς όμως να είναι και η μοναδική αιτία.

Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως περισσότερα από 40 εκ. άτομα έχουν διαγνωσθεί με την νόσο αυτή. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περίπου 250.000 άτομα ηλικίας πάνω από τα 65 με άνοια, ενώ προβλέπεται μέχρι το 2050 ο αριθμός αυτός σχεδόν να διπλασιαστεί.

Όλες οι επιστημονικές έρευνες καταλήγουν ότι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στο να προλάβουμε την εμφάνιση της νόσου είναι η σωματική αλλά και πνευματική άσκηση, η ρύθμιση παραγόντων κινδύνου όπως το σάκχαρο, η υπέρταση, η χοληστερίνη, η διακοπή του καπνίσματος και ο έλεγχος του σωματικού βάρους και τέλος η καλή ψυχική διάθεση.

ΣΕ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ Ο ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ?

Τα 65 έτη φαίνεται ότι είναι μια ιδανική χρονική στιγμή για να γίνει ένα νευρολογικό check up που να καταγράφει τους παράγοντες κινδύνου, την νοητική και φυσική κατάσταση του ασθενούς και να δίνονται συμβουλές αλλαγής συνηθειών που σκοπό έχουν την μείωση της πιθανότητας να νοσήσει το άτομο στο μέλλον.

Ο έλεγχος αυτός πρέπει να γίνει πιο έγκαιρα αν υπάρχουν και σε μικρότερες ηλικίες διαταραχές μνήμης ή δυσκολία στην συγκέντρωση και έντονη αδυναμία στην καταγραφή πληροφοριών και ενθύμηση πρόσφατων γεγονότων.

Επίσης προληπτικώς αν υπάρχουν πρώτου βαθμού συγγενείς με εμφάνιση άνοιας σε σχετικά νέα ηλικία (<72 έτη), γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει πιθανή κληρονομικότητα της προδιάθεσης για νόσηση.

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Ο ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ?

Το check up των νοητικών διαταραχών γίνεται από Νευρολόγο και ξεκινάει με λεπτομερή λήψη ιστορικού, κλινική εξέταση του ασθενούς, καταγραφή της φαρμακευτικής του αγωγής και των προβλημάτων υγείας καθώς και ειδικά τεστ-νοητικές κλίμακες που σκοπό έχουν να ελέγξουν την άρτια ή μη λειτουργία των ανώτερων νοητικών λειτουργιών (προσανατολισμός, ανάκληση πληροφοριών, σύνθετες πράξεις, κατονομασία, λεκτική ικανότητα κ.α).

Υπάρχουν περιπτώσεις που ο ασθενής χρειάζεται να εξετασθεί από ειδικό νευροψυχολόγο για πιο λεπτομερή και εκτεταμένο έλεγχο.

Ο Νευρολόγος στην συνέχεια εξατομικευμένα καθορίζει εξετάσεις που πρέπει να γίνουν και συνήθως αφορούν απεικονιστικό έλεγχο του εγκεφάλου, εργαστηριακές εξετάσεις και εξετάσεις για έλεγχο πιθανών αγγειακών παραγόντων κινδύνου.

Επίσης, εξετάσεις που αφορούν την μεταβολική λειτουργία του εγκεφάλου (PET/SPECT) καθώς και τον έλεγχο παθολογικών μεταβολιτών που κυκλοφορούν μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (με οσφυονωτιαία παρακέντηση) μπορεί να ζητηθούν σε περιπτώσεις που χρειάζεται να γίνει πιο εξειδικευμένος έλεγχος.

ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΩ ΑΝ ΕΧΩ Ή ΘΑ ΠΑΘΩ Ν. ALZHEIMER ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ?

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η μόνη σίγουρη και εργαστηριακά επιβεβαιωμένη διάγνωση της ν. Alzheimer γίνεται σε βιοψία εγκεφάλου και άρα μετά τον θάνατο του ασθενούς!

Η κλινική διάγνωση της νόσου με όλες τις υπόλοιπες εξετάσεις που έχουμε αναφέρει προσεγγίζει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα ο ασθενής να πάσχει ήδη ή να εμφανίσει στο μέλλον ν. Alzheimer.

Τα τελευταία μόλις έτη, οπότε και έχει αποκαλυφθεί σε σημαντικό βαθμό ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός πρόκλησης της νόσου, έχει γίνει δυνατή η ανίχνευση στο αίμα ειδικών μοριακών δεικτών που σχετίζονται με τους παθολογικούς μεταβολίτες που προσβάλλουν τον εγκέφαλου κατά την πορεία της νόσου. Ο έλεγχος των ουσιών αυτών στην Ελλάδα γίνεται σε πολύ λίγα ακόμα διαγνωστικά κέντρα και δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ο εξειδικευμένος αυτός έλεγχος στο αίμα και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή και επιφύλαξη, γιατί είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο και σε καμία περίπτωση το “θετικό αποτέλεσμα” από μόνο του δεν είναι επιβεβαιωτικό του νοσήματος.

Για αυτό θα πρέπει να ζητείται η εξέταση , αν χρειάζεται, από τον Νευρολόγο αφού έχει ενημερώσει τον ενδιαφερόμενο και να συναξιολογείται το αποτέλεσμα με όλες τις υπόλοιπες εξετάσεις και την κλινική κατάσταση του ασθενούς.

Είναι όμως πολύ ελπιδοφόρο ότι στα επόμενα χρόνια θα είναι ίσως εφικτό να γίνεται διάγνωση, πρόγνωση και παρακολούθηση της νόσου με μια απλή αιμοληψία.