Ηλεκτρονικό Τσιγάρο: Τι Λέει ο Πνευμονολόγος

Τα τελευταία χρόνια, το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει κερδίσει σημαντική δημοτικότητα παγκοσμίως ως εναλλακτικό μέσο καπνίσματος. Πολλοί το βλέπουν ως έναν πιο «ασφαλή» τρόπο σε σχέση με το παραδοσιακό κάπνισμα, ενώ άλλοι το χρησιμοποιούν ως «γέφυρα» για να διακόψουν το τσιγάρο.

Τι λένε όμως οι ειδικοί της υγείας, και πιο συγκεκριμένα οι πνευμονολόγοι, για αυτή την τάση; Είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο πράγματι ακίνδυνο ή μήπως απλώς  πρόκειται για μια νέα παγίδα με διαφορετικό περιτύλιγμα;

Η άποψη του πνευμονολόγου

Ο πνευμονολόγος, ως ειδικός στις παθήσεις του αναπνευστικού, παρατηρεί με ανησυχία τη διάδοση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, κυρίως στους νέους. Παρά την έλλειψη μακροχρόνιων μελετών (αφού η χρήση του είναι σχετικά πρόσφατη), ήδη έχουν καταγραφεί σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των χρηστών. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η χρήση των ατμιστικών συσκευών από εφήβους.

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι που ξεκινούν το κάπνισμα  με ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να καταλήξουν και σε παραδοσιακά τσιγάρα. Δημιουργείται δηλαδή μια νέα γενιά καπνιστών, με εκκίνηση από το ηλεκτρονικό προϊόν.

Τι είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο;

Τα νεότερα προϊόντα νικοτίνης εμφανίστηκαν περίπου πριν δεκαπέντε χρόνια, ως ηλεκτρονικό τσιγάρο στην αρχή και ως θερμαινόμενο τσιγάρο τελευταία. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν χρησιμοποιεί καπνό και δεν γίνεται καύση, αλλά λειτουργεί με ηλεκτρονική συσκευή η οποία μετατρέπει ένα υγρό που περιέχει νικοτίνη σε ατμό, ο οποίος μπορεί να εισπνευσθεί και η περιεκτικότητα σε νικοτίνη ποικίλλει. Πρόσθετες ουσίες οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία τεχνητού καπνού είναι η προπυλενική γλυκόλη και η γλυκερίνη.

Τα διαλύματα μπορεί να περιέχουν  και διάφορες γεύσεις. Νεότερες συσκευές λειτουργούν με επαναφορτιζόμενη μπαταρία, θερμαίνουν καπνό στους 350°C   και ο χρήστης εισπνέει. Οι συσκευές αυτές έχουν δώσει την εντύπωση ότι πρόκειται για προϊόντα τα οποία είναι λιγότερο βλαπτικά. Καπνίζονται σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται το συμβατικό τσιγάρο και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στους νέους.

Βλαπτικές επιδράσεις

Οι ακριβείς συνέπειες για τον οργανισμό, οι οποίες προκύπτουν από τη χρήση των νεότερων προϊόντων νικοτίνης και οι μακροπρόθεσμες. Μελέτες έδειξαν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να περιέχει καρκινογόνες ουσίες, όπως οι νιτροζαμίνες, τοξικά υλικά όπως η διεθυλενική γλυκόλη, συγκεντρώσεις μολύβδου και χρωμίου παρόμοιες με εκείνες του συμβατικού τσιγάρου, ενώ οι συγκεντρώσεις του νικελίου είναι υψηλότερες.

Έχουν διαπιστωθεί από τη χρήση του, αναπνευστικά προβλήματα, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αύξηση του καρδιακού ρυθμού, μείωση του οξυγόνου του αίματος, μείωση της άμυνας του οργανισμού, ατυχήματα από την έκρηξη της συσκευής, δηλητηριάσεις κυρίως παιδιών από την κατάποση του διαλύματος, ακόμη και θάνατοι.

Το φαινόμενο EVALI

Το 2019 στις ΗΠΑ εμφανίστηκε μια νέα μορφή σοβαρής βλάβης του πνευμονικού παρεγχύματος  που συνδέθηκε με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε EVALI (E-cigarette or Vaping product use-Associated Lung Injury).

Η νόσος εκδηλώνεται με συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα όπως δύσπνοια, βήχας και θωρακικό άλγος.

Συχνά συνυπάρχουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα καθώς και γενικά συμπτώματα. Απεικονιστικά, παρατηρούνται πυκνωτικού τύπου διηθήματα αμφοτερόπλευρα στους πνεύμονες στην αξονική τομογραφία θώρακος. Τα περισσότερα περιστατικά συνδέθηκαν με την παρουσία του ελαίου της οξικής βιταμίνης Ε που χρησιμοποιείται ως προσθετικό σε ηλεκτρονικά τσιγάρα που περιέχουν τετραϋδροκανναβινόλη.

Είναι  το ηλεκτρονικό τσιγάρο μέσο διακοπής του καπνίσματος;

Υπάρχει ένα επιχείρημα ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει τους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι πράγματι μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε ορισμένες περιπτώσεις. Ωστόσο, οι πνευμονολόγοι επισημαίνουν πως:

• Πολλοί χρήστες συνεχίζουν να καπνίζουν ταυτόχρονα, διατηρώντας την εξάρτηση και από τα δύο προϊόντα.
• Δεν υπάρχει επίσημη έγκριση από τον Π.Ο.Υ.  για το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως φαρμακευτικό μέσο διακοπής καπνίσματος.
• Υπάρχουν ασφαλέστερες εναλλακτικές, όπως οι θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης (τσιρότα, τσίχλες) και η συμβουλευτική υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας για τη διακοπή καπνίσματος.

Συμπεράσματα

Ο πνευμονολόγος δεν δαιμονοποιεί το ηλεκτρονικό τσιγάρο, αλλά ζητά προσοχή και υπευθυνότητα. Το άτμισμα δεν είναι ακίνδυνο, ειδικά για τους μη καπνιστές και τους νέους. Αν και μπορεί να αποτελεί  μία εναλλακτική διέξοδο για κάποιους καπνιστές που δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα  με άλλο τρόπο, δεν πρέπει να θεωρείται ως αβλαβές και ακίνδυνο.

Βασίλειος Ιορδάνογλου, MD, FCCP, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Διευθυντής Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική