Φροντίδα και Υγεία της Φωνής

Η φωνή και κατ’ επέκταση ο ανθρώπινος λόγος αποτελεί το κυριότερο μέσο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων κι αυτό που κύρια τους διαχωρίζει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι εμφανίζουν κάθε χρόνο πρόβλημα με την φωνή τους κι η πιθανότητα να παρουσιάσει κανείς κατά την διάρκεια της ζωής του κάποιο πρόβλημα με την φωνή του φθάνει στο 30%.

Η φωνή χαρακτηρίζεται από τρεις παραμέτρους: την συχνότητα ή ύψος, την ένταση και την χροιά. Η συχνότητα ή το ύψος της φωνής εξαρτάται από την συχνότητα ταλάντωσης των φωνητικών χορδών, παράγοντας που σχετίζεται άμεσα από το μήκος, το πάχος και την τάση ή τέντωμα των φωνητικών χορδών. Είναι γνωστό ότι η γυναικεία φωνή είναι συνήθως πιο ψιλή από την αντρική, που συχνότερα είναι πιο μπάσα.

Η ένταση της φωνής εξαρτάται από την δύναμη της εκπνοής κατά την διάρκεια της φώνησης. Αυτός είναι κι λόγος που ο Ωτορινολαρυγγολόγος συνιστά στους επαγγελματίες φωνής (τραγουδιστές, ηθοποιούς) την εκμάθηση της διαφραγματικής αναπνοής.

Τέλος η χροιά της φωνής εξαρτάται από την τελική διαμόρφωση της συχνότητας της φωνής από τα αντηχεία της φωνής, δηλαδή από το μέγεθος και το σχήμα των κοιλοτήτων που βρίσκονται ανατομικά ακριβώς πάνω από τις φωνητικές χορδές και φθάνουν μέχρι τα χείλη. Σαν παράδειγμα, υπερτροφία των αμυγδαλών δίνει στην φωνή μια πνιχτή χροιά, την λεγόμενη χαρακτηριστικά “hot potato voice”.

Μπορεί η “ασθένεια της φωνής” να προσβάλλει κυρίως άτομα που λόγω επαγγέλματος, χρησιμοποιούν υποχρεωτικά την φωνή τους, ενώ ταυτόχρονα δεν έχουν μάθει να κάνουν και σωστή χρήση της, όπως τραγουδιστές, εκπαιδευτικούς, εκφωνητές, δικηγόρους, κλπ, οι συχνότερες αιτίες εμφάνισης αυτής της “φωνασθένειας” οφείλονται στο απλό συνάχι (κοινό κρυολόγημα), γριππώδη συνδρομή και τις μεταγριππικές επιπλοκές της ή ακόμα και σε μια απλή αναιμία.

Με αφορμή την 16^η του Απριλίου που έχει χαρακτηρισθεί σαν Παγκόσμια Ημέρα Φωνής και Διεθνής Ημέρα κατά του Θορύβου, οι Ωτορινολαρυγγολόγοι ως ειδικοί επαγγελματίες υγείας της φωνής δίνουν ορισμένες απλές και πρακτικές συμβουλές συντήρησής της σε καλή κατάσταση:

Αποφύγετε να μιλάτε σε θορυβώδες περιβάλλον.
Αποφύγετε τις κραυγές, τις στριγκλιές και το δυνατό γέλιο καθώς και τον συχνό “καθαρισμό” του λαιμού, καθότι τραυματίζουν τις φωνητικές χορδές.
Καταστείλετε τον επίμονο βήχα με κάποιου τύπου θεραπεία και προσπαθείτε να φταρνίζεστε μαλακά κι όχι με θορυβώδη τρόπο.
Αποφύγετε την παραγωγή παράξενων ήχων με την φωνή σας.
Αποφύγετε το ψιθύρισμα, καθώς μπορεί να προκαλέσει βλάβη συγκριτικά με την χαμηλή ένταση ομιλίας.
Να αρχίζετε την κάθε πρόταση ομιλίας με εκπνοή.
Να κάνετε μια παύση στη μέση της πρότασης για να πάρετε μια αναπνοή.
Να διατηρείτε έναν απαλό και σωστό τρόπο ομιλίας με σωστή άρθρωση του λόγου.
Ομιλείτε πάντα με την σωστή κι ομαλή ταχύτητα ομιλίας.
Δώστε “ευλυγισία” και χρώμα στην φωνή σας κι αποφύγετε την μονότονη ομιλία.
Μάθετε να χρησιμοποιείτε την φωνή σας με όσο το δυνατόν λιγότερη προσπάθεια και τάση.
Αποφύγετε να μιλάτε για πολλή ώρα, ιδιαίτερα στο τηλέφωνο και να κάνετε ενδιάμεσα διαλείμματα, ώστε να δίνετε χρόνο ξεκούρασης στην φωνή σας.
Αποφύγετε να μιλάτε και να τραγουδάτε συνεχώς κοντά στα όρια της φωνητικής σας κλίμακας κι έντασης ομιλίας σας κι οπωσδήποτε χρόνος ξεκούρασης της φωνής αμέσως μετά από μια τέτοια κατάσταση.
Να μάθετε να χρησιμοποιείτε σωστά την κοιλιακή ή διαφραγματική αναπνοή.
Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού είναι βασικής σημασίας γι’ αυτό θα πρέπει να πίνετε οπωσδήποτε 7-9 ποτήρια νερό την ημέρα.
Σε περίπτωση κρυολογήματος ή λαρυγγίτιδας, ιδιαίτερα αν η φωνή αρχίζει να βραχνιάζει, να συμβουλεύεστε άμεσα τον ειδικό γιατρό. Η χρήση ενός υγραντήρα βοηθά στην ενυδάτωση κι “εφύγρανση-λίπανση” των φωνητικών χορδών.
Αποφύγετε την ξηρασία που δημιουργεί ο κλιματισμός σε εσωτερικούς χώρους. Ένα ανοιχτό ή μισάνοιχτο παράθυρο για την είσοδο ποσότητας φρέσκου αέρα στον εργασιακό χώρο είναι πάντοτε απαραίτητο.
Να προσπαθείτε να αποφεύγετε την εισπνοή μη καθαρού ή μολυσμένου αέρα.
Η διατήρηση μιας καλής γενικής κατάστασης της υγείας σας συνάδει συνήθως και συμβαδίζει με την καλή κατάσταση της φωνής σας. Σε αυτό συμβάλλει κι η επαρκής ανάπαυση.
Να ασκείστε συχνά κι επαρκώς.
Να διατηρείτε μια ισορροπημένη δίαιτα που να περιλαμβάνει οπωσδήποτε λαχανικά, φρούτα και τροφές ολικής άλεσης.
Αποφύγετε το κάπνισμα ή την παρατεταμένη παραμονή σε καπνιστικό περιβάλλον.
Αποφύγετε την κατάχρηση αλκοόλ και να κάνετε μόνο λελογισμένη χρήση του, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα προϊόντα του καφέ. Θα πρέπει να έχετε επίσης υπόψιν σας ότι και τα δυο προκαλούν αφυδάτωση του οργανισμού.
Να θυμάστε ότι, επίμονος βήχας κι αναγκαιότητα συχνού “καθαρισμού” του λαιμού είναι δυνατόν να κρύβουν την ύπαρξη γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης κι ότι η διάγνωση και θεραπεία της είναι επιβεβλημένη για την αποφυγή εμφάνισης επιπλοκών από τις φωνητικές χορδές και την φωνή.

Παντελής Βελλής, MD, MS – Πανεπιστήμιο Αθηνών, ENT-HNS, ΩΡΛ – Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου, Αναπληρωτής Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική