Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος

Η παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου, με απόφαση που πήρε το 1988 ο Π.Ο.Υ., για να μας υπενθυμίζει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.

Στατιστικά και επιδημιολογικά στοιχεία

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη χώρα μας, όπως και σε όλη την Ευρώπη, η κατανάλωση καπνού αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας, καθώς περίπου 22% όλων των θανάτων οφείλονται στο κάπνισμα (τόσο στο ενεργητικό όσο και στο παθητικό), ποσοστό το οποίο είναι πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Ο επιπολασμός του καπνίσματος στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (24,9%), ενώ παράλληλα η πρόθεση για τη διακοπή του καπνίσματος, έχει αυξηθεί σημαντικά (>40%), ωστόσο μόνο ένας στους τέσσερις Έλληνες αναφέρουν μία τουλάχιστον προσπάθεια διακοπής κατά τη διάρκεια του τελευταίου  έτους, η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών είναι καπνιστές ανώτερου κοινωνικού-οικονομικού επιπέδου.

Έχει υπολογιστεί, ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί κατά μέσο όρο 5 λεπτά από τη ζωή του καπνιστή, ενώ κάθε 6 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει εξ’ αιτίας του καπνίσματος και της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.

Σήμερα στην Ελλάδα, το κάπνισμα αποτελεί την αιτία σχεδόν του 25% των θανάτων μεταξύ των ανδρών και του 7,5% των θανάτων μεταξύ των γυναικών.

Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην Υγεία

Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει  περισσότερες από 4000 χημικές ουσίες, με διαφορετικές ιδιότητες και επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, εκ των οποίων τουλάχιστον 250 είναι επιβλαβείς και πάνω από 50 είναι καρκινογόνες.

Επιλέγοντας το κάπνισμα, οι άνθρωποι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σημαντικού αριθμού νοσημάτων και μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσής τους. Το κάπνισμα έχει συσχετιστεί αιτιολογικά με ένα σημαντικό αριθμό νοσημάτων. Η συσχέτιση αυτή αφορά κυρίως κακοήθη νεοπλάσματα, καρδιαγγειακά νοσήματα, περιφερειακή αγγειακή νόσο, υπέρταση, καθώς και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, χρόνια βρογχίτιδα, πνευμονικό εμφύσημα, βρογχικό άσθμα. Το 85% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου πνεύμονα στους άνδρες και το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα στις γυναίκες, οφείλεται στο κάπνισμα.

Το κάπνισμα ευθύνεται ακόμη για την πρόκληση πολλών άλλων νοσημάτων και διαταραχών ή συμμετέχει στην πρόκληση αυτών. Στα νοσήματα και στις διαταραχές αυτές συμπεριλαμβάνονται τα νοσήματα πεπτικού, μυοσκελετικού και συνδετικού ιστού, τα νοσήματα ουροποιητικού/γεννητικού συστήματος, τα νοσήματα νευρικού συστήματος και αισθητηρίων οργάνων, η επιβράδυνση των γνωστικών λειτουργιών και η αρνητική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.

Τι είναι η Διακοπή Καπνίσματος

Το κάπνισμα είναι μια ψυχολογική και σωματική εξάρτηση, η οποία δύσκολα διακόπτεται χωρίς εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια. Πολλοί καπνιστές αδυνατούν να διακόψουν ή και να περιορίσουν την καπνιστική τους συνήθεια, ενώ το ποσοστό υποτροπής, όσων το διακόπτουν μόνοι τους, είναι πολύ υψηλό.

Η διακοπή καπνίσματος είναι μια ολοκληρωμένη ιατρική παρέμβαση, με ψυχολογική και φαρμακολογική υποστήριξη για την απεξάρτηση από τον εθισμό της καπνιστικής συνήθειας.

Η διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα δύσκολη (αναφερόμενα ποσοστά επιτυχίας 3-5%), όταν γίνεται μεμονωμένα και με ατομική μόνο προσπάθεια. Επιπλέον ακόμη και οι λίγοι που τα καταφέρνουν και δηλώνουν αποφασισμένοι να παραμείνουν μακριά από το τσιγάρο, συχνά υποτροπιάζουν.

Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά ακόμη κι όταν υπάρχει ιατρικός λόγος, που επιβάλλει τη διακοπή καπνίσματος, όπως στους εμφραγματίες (14%).

Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος

Τα ιατρικά προγράμματα διακοπής καπνίσματος αποτελούν παγκοσμίως τον αποτελεσματικότερο τρόπο για την οριστική διακοπή του, με ποσοστά επιτυχίας τα οποία προσεγγίζουν το 80%.

Η θεραπεία γίνεται από εξειδικευμένο Πνευμονολόγο και συνδυάζει ιατρική παρακολούθηση, συμβουλευτική υποστήριξη και χορήγηση ειδικής φαρμακευτικής αγωγής, εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Η διάρκεια του προγράμματος  προσαρμόζεται ανάλογα με την περίπτωση, είναι συνήθως τρίμηνη και περιλαμβάνει τέσσερις επισκέψεις στο ιατρείο.

 Στην πρώτη επίσκεψη πραγματοποιείται αξιολόγηση και καταγραφή της καπνιστικής συνήθειας και του βαθμού εξάρτησης με τη συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου, κλινική εξέταση από τον ιατρό και οι παρακάτω εξετάσεις:

• Σπιρομέτρηση
• Ακτινογραφία θώρακος
• Μέτρηση εκπνεόμενου Μονοξειδίου του Άνθρακα (CΟ)
• Οξυμετρία

Παράλληλα δίδονται συμβουλές τροποποίησης της συμπεριφοράς και ορισμένων συνηθειών, που συνοδεύουν τον καπνιστή, καθώς και συνταγογράφηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, εφόσον χρειαστεί.

Στην δεύτερη και τρίτη επίσκεψη πραγματοποιείται πνευμονολογική εξέταση, αξιολόγηση της προόδου του ασθενούς και προσαρμογές στη φαρμακευτική αγωγή, αν κριθεί αναγκαίο.

Στην τελευταία επίσκεψη επαναλαμβάνεται ο κλινικοεργαστηριακός έλεγχος που πραγματοποιείται και στην πρώτη επίσκεψη και δίδονται οι κατάλληλες οδηγίες για τη διακοπή ή συνέχιση της θεραπείας.

Βασίλειος Ι. Ιορδάνογλου, Πνευμονολόγος, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική