Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος

Ο καρκίνος του παγκρέατος σχηματίζεται στα κύτταρα του παγκρέατος, ενός οργάνου που βρίσκεται πίσω από το κάτω μέρος του στομάχου. Το πάγκρεας απελευθερώνει ένζυμα που βοηθούν την πέψη και παράγει ορμόνες που βοηθούν στη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα. Διακρίνονται σε κύτταρα της εξωκρινούς μοίρας  και της ενδοκρινούς. 

Περίπου το 95% των καρκίνων του εξωκρινούς παγκρέατος είναι αδενοκαρκίνωμα. Αυτοί οι καρκίνοι συνήθως ξεκινούν από τους πόρους του παγκρέατος. Λιγότερο συχνά, αναπτύσσονται από τα κύτταρα που παράγουν τα ένζυμα του παγκρέατος.  

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του παγκρέατος παρουσιάζονται μεταξύ 60 και 80 ετών. Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι πιο συχνός στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Οι περισσότεροι καρκίνοι του παγκρέατος διαγιγνώσκονται μετά την ηλικία των 65 ετών. 

Το κάπνισμα, ο διαβήτης, η χρόνια παγκρεατίτιδα ή η φλεγμονή του παγκρέατος, το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος και ορισμένα γενετικά σύνδρομα είναι όλοι γνωστοί παράγοντες κινδύνου. H παχυσαρκία είναι επίσης ένας παράγοντας που συμβάλλει στην εμφάνιση της νόσου. 

Τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία και συμπτώματα είναι κοιλιακός πόνος στην άνω κοιλία που ακτινοβολεί στην ράχη. Ευαισθησία στην ψηλάφηση της κοιλιάς, ναυτία, έμετος, κνησμός, υπέρχρωση ούρων. Διάφορα προβλήματα από το πεπτικό, συμπεριλαμβανομένων μη φυσιολογικών κοπράνων, απώλεια όρεξης, θρομβώσεις και αιφνίδια εμφάνιση διαβήτη. 

Το προσδόκιμο ζωής για τον καρκίνο του παγκρέατος για όλα τα στάδια εκφραζόμενο ως επιβίωση ενός έτους είναι 20% και το πενταετές ποσοστό είναι 9%. 

Για ασθενείς που διαγιγνώσκονται πριν ο όγκος τους αναπτυχθεί πολύ ή εξαπλωθεί, ο μέσος χρόνος επιβίωσης είναι 3 έως 3,5 χρόνια. Έως και το 10% των ασθενών που πέτυχαν έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία απαλλάσσονται από την νόσο τους. 

Όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε πολυφασική αξονική τομογραφία (CT) θώρακα, κοιλίας και λεκάνης για να εκτιμηθεί η έκταση της νόσου. Τα επίπεδα ορού του CA 19-9 θα πρέπει να μετρηθούν και εάν είναι αυξημένα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της θεραπείας.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η χειρουργική επέμβαση  είναι η μόνη θεραπευτική παρέμβαση με δυνατότητα ίασης,  ωστόσο είναι εφικτή μόνο στο ένα πέμπτο (20%) περίπου των νέων περιπτώσεων. Εξαρτάται βέβαια από την εγγύτητα του όγκου σε μείζονα φλεβικά ή αρτηριακά αγγεία. 

Για τους καρκίνους που αφορούν την κεφαλή του παγκρέατος, η εγχείρηση κατά Whipple είναι η κλασσική  χειρουργική επέμβαση. Κατ’ αυτήν αφαιρούνται η κεφαλή του παγκρέατος και η καμπύλη του δωδεκαδακτύλου. 

Μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν ο καρκίνος είναι εντοπισμένος χωρίς να διηθεί τους παρακείμενους ιστούς  ή να έχει δώσει μεταστάσεις. Για τους καρκίνους της ουράς του παγκρέατος διενεργείται  περιφερική παγκρεατεκτομή, με αφαίρεση και του σπληνός. 

ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Προτιμάται η διεπιστημονική συνεργασία (ογκολογικό συμβούλιο) για τη διαμόρφωση της θεραπείας . 

Ασθενείς με έντονη συμπτωματολογία πρέπει να αρχίζουν άμεσα την ανακουφιστική αγωγή, γιατί εκτός από την βελτίωση της ποιότητας της ζωής, θα έχουν πιθανώς και αύξηση της επιβίωσης.  

Ο γονιδιωματικός έλεγχος και στο αίμα και στον ιστό που αφαιρέθηκε θα πρέπει να πραγματοποιούνται όσο το δυνατόν γρηγορότερα, καθώς τα ευρήματα μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή της αρχικής θεραπείας και την άμεση παραπομπή για γενετική συμβουλευτική.  

Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας ως επικουρικής θεραπείας μετά από χειρουργική επέμβαση είναι αμφιλεγόμενος. Δεν υπάρχει σαφής απάντηση ως προς την σημασία της ακτινοθεραπείας στην χειρουργήσιμη νόσο. 

Για τους μη  εξαιρέσιμους όγκους  η θέση της παραμένει  ακόμα αμφιλεγόμενη. Δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει η σημασία της ανακουφιστικής αγωγής ιδίως σε ασθενείς σε βαριά κατάσταση η με πολλές συννοσηρότητες.

Dr Βασίλειος Μπαρμπούνης, MD Παθολόγος – Ογκολόγος, Διευθυντής Ε’ Ογκολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική