Αναπνευστική Υγεία σε Περιόδους Πυρκαγιών και Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης

Γενικές Οδηγίες & Εξειδικευμένες Προφυλάξεις για Ασθενείς με Χρόνια Νοσήματα

Η κλιματική κρίση και η επιδείνωση της ποιότητας του αέρα που αναπνέουμε, ιδιαίτερα στην καλοκαιρινή περίοδο με την εμφάνιση έντονου καύσωνα, παρατεταμένης ξηρασίας και πυρκαγιών , κάνουν επιτακτική την ανάγκη για λήψη μέτρων πρόληψης. Είναι γνωστό πως 88 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά νοσήματα ενώ 400.000 θάνατοι κάθε χρόνο στην Ευρώπη οφείλονται σε χρόνιες αναπνευστικές νόσους. Οι 3 κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τα παραπάνω εντυπωσιακά αριθμητικά δεδομένα είναι: το κάπνισμα, η ρύπανση του περιβάλλοντος καθώς και η παχυσαρκία.

Πρόσφατα παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση, με τίτλο «Κάπνισμα και Ρύπανση Περιβάλλοντος: Οι σιωπηλοί εχθροί της Υγείας μας» υπό την αιγίδα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Δήμου Αθηναίων, οι θέσεις της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας στην αντιμετώπιση αυτής της μεγάλης πρόκλησης και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τα εξής:

Εντατικός έλεγχος για την τήρηση του νόμου κατά του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και στα κέντρα αναψυχής. Επέκταση του νόμου αυτού σε εξωτερικούς χώρους συμπεριλαμβάνοντας μέσα σε αυτούς και τα νεότερα καπνικά προϊόντα.
Δημιουργία περιβαντολλογικής πολιτικής με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων επιστημονικών εταιριών. Προσπάθεια να αποκατασταθούν οι καταστροφές από τις πυρκαγιές ειδικά σε χώρους ελεύθερης αναπνοής όπως είναι τα δάση.

Οι δασικές πυρκαγιές επηρεάζουν όχι μόνο το φυσικό περιβάλλον και τις υποδομές, αλλά και την υγεία του αναπνευστικού μας συστήματος. Ο καπνός περιέχει επιβλαβείς ουσίες όπως μονοξείδιο του άνθρακα, μικροσωματίδια (PM2.5 / PM10), πτητικές οργανικές ενώσεις και άλλους ρυπαντές, που μπορούν να έχουν άμεσες και σοβαρές επιπτώσεις, ιδίως σε ευπαθείς ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο, όπως παιδιά και βρέφη, ηλικιωμένοι, άτομα με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιολογικά νοσήματα, έγκυες γυναίκες, άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Τι συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν μετά από έκθεση σε καπνό: βήχας, σφίξιμο στο στήθος , δυσκολία στην αναπνοή, ερεθισμός σε μάτια, μύτη ή λαιμό, ζάλη, πονοκέφαλος, αίσθημα κόπωσης, αλλά κυρίως επιδείνωση προϋπαρχουσών αναπνευστικών παθήσεων, όπως είναι η ΧΑΠ ( χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια) και το Άσθμα, αλλά και τα ογκολογικά νοσήματα των πνευμόνων.

Ποια είναι τα γενικά προληπτικά μέτρα που πρέπει να εφαρμόζουμε σε περιόδους πυρκαγιών ή αυξημένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης:

Παραμείνετε σε Εσωτερικούς Χώρους
Κλείστε παράθυρα, πόρτες, καμινάδες και εξαερισμούς.
Αποφύγετε δραστηριότητες που επιβαρύνουν τον αέρα του σπιτιού (π.χ. ψήσιμο, κάπνισμα).
Η χρήση καθαριστών αέρα, ιδανικά με φίλτρο HEPA, που συγκρατεί τα επιβλαβή μικροσωματίδια βοηθάει σημαντικά.
Περιορίστε τη Δραστηριότητα σε Εξωτερικούς Χώρους.
Αποφύγετε άσκηση και περιπάτους, ειδικά όταν η ορατότητα είναι περιορισμένη ή υπάρχει έντονη οσμή καπνού.
Χρησιμοποιήστε Μάσκες Προστασίας ( οι μάσκες τύπου N95, FFP2 ή FFP3 προσφέρουν σημαντική προστασία από τα σωματίδια PM2.5, ενώ αντίθετα οι κοινές χειρουργικές μάσκες δεν επαρκούν σε τέτοιες συνθήκες).
Παρακολουθήστε τα επίπεδα ρύπανσης μέσω επίσημων εφαρμογών ή ιστότοπων όπως του Υπουργείου Περιβάλλοντος ή της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας.

Οι Ειδικές Οδηγίες για Ασθενείς με Χρόνια Αναπνευστικά Νοσήματα (Άσθμα, ΧΑΠ, χρόνια βρογχίτιδα , πνευμονική ίνωση , κ.ά.) περιλαμβάνουν πρόσθετες προφυλάξεις, καθώς οι ασθενείς αυτοί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην ατμοσφαιρική ρύπανση από καπνό.

Φαρμακευτική Αγωγή: Μην παραλείπετε καμία δόση των φαρμάκων σας. Έχετε πάντα μαζί σας τα εισπνεόμενα φάρμακά σας, τόσο της θεραπείας συντήρησης σύμφωνα με τις οδηγίες που σύστησε ο γιατρός σας, όσο και ανακουφιστικά εισπνεόμενα φάρμακα (π.χ. σαλβουταμόλη).
Δημιουργήστε ένα «καθαρό δωμάτιο», επιλέγοντας ένα δωμάτιο με λίγα ανοίγματα, στο οποίο φροντίστε να υπάρχει καθαριστής αέρα ή φίλτρο HEPA. Μην χρησιμοποιείτε κεριά, σπρέι, τζάκι, λιβάνι ή οποιαδήποτε πηγή καύσης.
Να έχετε έτοιμο ένα «σχέδιο δράσης»: Ζητήστε από τον γιατρό σας οδηγίες σε περίπτωση επιδείνωσης. Ενημερώστε άμεσα τον γιατρό σας για αλλαγές στα συμπτώματα.
Αναγνωρίστε έγκαιρα τα συμπτώματα ή σημεία της επιβάρυνση της κατάστασης του αναπνευστικού σας, όπως για παράδειγμα συχνότερη ανάγκη για χρήση βρογχοδιασταλτικών, συνεχής βήχας, επιδείνωση προϋπάρχουσας δύσπνοιας ή εμφάνιση δύσπνοιας ή συριγμού που δεν προϋπήρχε, λαχάνιασμα στην ελάχιστη προσπάθεια, αίσθημα βάρους ή πόνος στο στήθος. Εάν τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή δεν ανακουφίζονται, επικοινωνήστε άμεσα με τον γιατρό σας ή καλέστε ασθενοφόρο.

Η σωστή ενημέρωση και η έγκαιρη προετοιμασία είναι καθοριστικές για την προστασία της αναπνευστικής υγείας ιδιαίτερα των ευάλωτων ατόμων στην καλοκαιρινή περίοδο και σε περιόδους έξαρσης πυρκαγιών. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να δείχνουμε καθημερινά περιβαλλοντική υπευθυνότητα και ευαισθητοποίηση και ας φροντίσουμε εμάς και τους ευάλωτους γύρω μας με εγκυρότητα και ψυχραιμία.

Ευαγγελία Γκιζοπούλου, MD, MSc, SomnExp, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Ειδικός Ιατρικής Ύπνου, Διευθύντρια Α’ Πνευμονολογικής κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική