Ύπνος και Άνοια
Ήξερες πως οι διαταραχές του ύπνου αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας;
Ήξερες πως κάποιες συγκεκριμένες διαταραχές στον ύπνο είναι προάγγελοι εμφάνισης νόσου Parkinson;
Ο ύπνος είναι απαραίτητο συστατικό μακροζωίας και ποιότητας ζωής αφού επιτελούνται πολύτιμες λειτουργίες “συντήρησης” και “αποκατάστασης” γνωσιακών λειτουργιών, εγγράφονται μνήμες, καθαρίζονται περιττές πληροφορίες και ολοκληρώνονται λειτουργίες “βελτιστοποίησης “ του εγκεφάλου μας!
Όλοι αντιλαμβανόμαστε πως τη σύγχρονη εποχή του καταιγισμού εικόνων, ήχων και πληροφοριών, αυτές οι λειτουργίες είναι αναγκαίες.
Όλο και αυξάνονται τα επιστημονικά στοιχεία που συνδέουν τις διαταραχές στον ύπνο με αυξημένες πιθανότητες για εκδήλωση άνοιας αρκετά χρόνια αργότερα.
Καθώς αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισης άνοιας και μάλιστα σε μικρότερες ηλικίες, το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στρέφεται στην ανίχνευση των παραγόντων κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου και, κατά συνέπεια, στην πρόληψή μιας κατάστασης για την οποία, επί του παρόντος, δεν υπάρχουν διαθέσιμοι αποτελεσματικοί τρόποι θεραπείας ή, έστω, επιβράδυνσης.
Γενικά, η υγιεινή διατροφή, η τακτική άσκηση και ένας δραστήριος τρόπος κοινωνικής ζωής είναι γνωστό ότι βοηθούν την υγεία του εγκεφάλου. Όμως, πόση σημασία δίνουμε στην διάρκεια και στην ποιότητα του ύπνου;
Οι συχνότερες διαταραχές ύπνου από τις οποίες ταλαιπωρείται ο σύγχρονος άνθρωπος είναι το Σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου (λέγεται και social jet lag), η Αϋπνία και το Σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας.
Στον σημερινό κόσμο που λειτουργεί 24/7 και που εκθέτει το νευρικό μας σύστημα συνεχώς σε μπλε φως (οθόνες) και εναλλασσόμενες εικόνες και ήχους, η εξασφάλιση επαρκούς και ποιοτικού ύπνου είναι ανάγκη και όχι πολυτέλεια.
Η συνολική διάρκεια του ύπνου έχει, προφανώς, επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας αφού πλήθος διεργασίες συμβαίνουν στον εγκέφαλο όταν κοιμόμαστε.
Η σχέση μεταξύ της χρόνιας έλλειψης ύπνου και της ανάπτυξης ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ δεν είναι ακόμη σαφής, όμως στην επιστημονική κοινότητα είναι σαφές πως οι «αναγεννητικές» διεργασίες και η απομάκρυνση επιβλαβών ουσιών (ένα είδος «καθαρισμού») από τον εγκέφαλο που συσσωρεύονται και καταστρέφουν τις συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυττάρων μπορούν να μας προστατεύσουν από την άνοια.
Ιδιαίτερα η αξία του σταδίου του ύπνου που ονομάζεται REM φάση είναι γνωστό πως είναι πολύτιμη. Η φάση ύπνου αυτή, που ονομάστηκε από τις γρήγορες κινήσεις των ματιών (Rapid Eye Movements, REM) λέγεται και παράδοξος ύπνος, γιατί ενώ ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα δραστήριος και «βλέπει» ζωηρά όνειρα και η αρτηριακή πίεση και οι παλμοί είναι αυξημένοι, οι μύες είναι σχεδόν παράλυτοι. Φυσιολογικά, ο ύπνος REM αποτελεί το ένα τέταρτο του ύπνου μας. Καταστάσεις που διαταράσσουν τον ύπνο REM σχετίζονται με εμφάνιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το σύνδρομο Parkinson και μπορεί να εκδηλωθούν πολλά χρόνια πριν τη διάγνωση, όπως η διαταραχή συμπεριφοράς στον ύπνο REM (REM Behavioural Disorder). Επιπλέον, η σοβαρή μείωση της διάρκειας του ύπνου REM που οφείλεται κυρίως σε διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο (όπως η αποφρακτική υπνική άπνοια) συμβάλλει στις επηρεασμένες γνωσιακές λειτουργίες των ασθενών με άπνοια, δηλαδή διαταραχές μνήμης, συγκέντρωσης και προσοχής αλλά και σε κατάθλιψη και αλλαγές προσωπικότητας.
Οι άνθρωποι που κοιμούνται κατά μέσο όρο επτά ώρες τη νύχτα έχει διαπιστωθεί πως παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά άνοιας καθώς γερνούν. Επιπλέον, σε μαθητές έχουν γίνει μελέτες που δείξανε υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε εξετάσεις στην ομάδα που κοιμήθηκε επαρκώς την προηγούμενη νύχτα.
Καθώς η διάγνωση σοβαρών νευροεκφυλιστικών καταστάσεων γίνεται όταν τα συμπτώματα είναι ήδη σοβαρά, ας δράσουμε προληπτικά! Ας προσέξουμε τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια και ας φροντίσουμε την ποιότητα του ύπνου μας. Μικρής διάρκειας ύπνος, κατακερματισμένος και διακοπτόμενος ύπνος λόγω ροχαλητού, απνοιών ή παθολογικών κινήσεων κατά τη νύχτα, ή ημερήσια συμπτώματα όπως υπνηλία, κατάθλιψη ή προβλήματα βραχυχρόνιας ή μακροχρόνιας μνήμης και συγκέντρωσης θα πρέπει να μας παροτρύνουν να απευθυνθούμε στον κατάλληλο γιατρό που είναι ο ειδικός ιατρικής ύπνου και ο ειδικός νευρολόγος.
Ο ποιοτικός ύπνος δεν είναι πολυτέλεια αλλά ζωτική ανάγκη για την υγεία του εγκεφάλου μας και την προστασία από την άνοια.
Γκιζοπούλου Ευαγγελία MD, MSc, SomnExp, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Ειδικός Ιατρικής Ύπνου, Διευθύντρια Α’ Πνευμονολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική
Σχετικά Άρθρα
