Παγκόσμια ημέρα κατά του Σακχαρώδη Διαβήτη

Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μία παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να διαχειρισθεί σωστά και να αξιοποιήσει την γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα.

Η κυριότερη ορμόνη, η υπεύθυνη για την διαχείριση αυτή, η ινσουλίνη, είτε δεν παράγεται όπως στον διαβήτη τύπου 1 (τον λεγόμενο νεανικό σακχαρώδη διαβήτη) είτε παράγεται, ίσως και σε μεγάλη ποσότητα, αλλά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του οργανισμού (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2).

Αποτέλεσμα είναι η γλυκόζη να κυκλοφορεί σε μεγάλες ποσότητες στο αίμα, με συνέπεια μακροχρόνια να υπάρχουν καταστροφικές επιπτώσεις σε όλα σχεδόν τα όργανα.

Πρόκειται για μία νόσο ευρύτατα διαδεδομένη παγκοσμίως, η οποία παρουσιάζει αυξητικό ρυθμό. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, είτε είναι επίσημα διαγνωσμένοι, ότι πάσχουν από διαβήτη, είτε πάσχουν από προ-διαβήτη.

Τα αίτια για την αυξητική τάση εμφανίσεως της νόσου είναι πολλά. Πέρα από την γονιδιακή προδιάθεση και το επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, ο τρόπος και οι συνήθειες της ζωής έχουν αποδεδειγμένα μεγάλο μερίδιο στην πρόκληση, εμφάνιση και επιδείνωση της νόσου.

Από τις συνήθειες της ζωής η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής ασκήσεως, και πάνω απ’ όλα η κακή διατροφή φαίνεται ότι είναι οι κυριότεροι παράγοντες. Ο σημερινός τρόπος ζωής παγκοσμίως ευνοεί την ανάπτυξη και αυξητική τάση αυτών των παραγόντων.

Η καθιστική ζωή, σε συνδυασμό με την μείωση της σωματικής δραστηριότητας αποτελεί καθημερινό γεγονός σε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων. Η κακή διατροφή, πλούσια σε λιπαρά και θερμίδες και φτωχή σε υγιεινές επιλογές, είναι μία δυσάρεστη πραγματικότητα.

Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η δραματική αύξηση της παχυσαρκίας. Μία από τις κυριότερες επιπτώσεις της είναι η εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2, ο οποίος αφορά στο μεγαλύτερο ποσοστό των διαβητικών ασθενών. Ο συνδυασμός της παχυσαρκίας με τον ΣΔ τύπου 2 αποτελεί την σημαντικότερη ίσως αιτία για την πρόκληση καρδιοπαθειών και εγκεφαλικών συμβαμάτων με ολέθριες αν όχι μοιραίες συνέπειες.

Εκτός από τον ΣΔ τύπου 1 και τύπου 2 υπάρχουν και άλλες, σπανιότερες μορφές ΣΔ. Από αυτές, συχνότερη και σημαντική, είναι ο διαβήτης της εγκυμοσύνης. Παρουσιάζει και αυτός αυξητική τάση, εν μέρει και λόγω της παχυσαρκίας. Οφείλεται στην ανταγωνιστική προς την ινσουλίνη, δράση των ορμονών της εγκυμοσύνης.

Είναι συνήθως παροδικός, δηλαδή υποχωρεί συνήθως μετά τον τοκετό. Η αντιμετώπισή του, είτε με δίαιτα μόνο, είτε με χορήγηση ινσουλίνης, είναι σημαντική, διότι σχετίζεται με την ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι γυναίκες με διαβήτη της εγκυμοσύνης έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα αναπτύξεως ΣΔ στο μέλλον.

Ο ΣΔ ευτυχώς είναι σχετικά εύκολο να διαγνωσθεί. Η απλή μέτρηση της γλυκόζης αίματος μπορεί να είναι αρκετή για την διάγνωση, εάν είναι πάνω από τα φυσιολογικά όρια, τουλάχιστον σε δύο μετρήσεις.

Σε αρκετές περιπτώσεις αμφιβόλων αποτελεσμάτων κρίνεται αναγκαία η λεπτομερέστερη εξέταση με την καμπύλη γλυκόζης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα κρίνεται φυσιολογική, ενδιάμεση και παθολογική.

Όταν η καμπύλη είναι ενδιάμεση, τότε υπάρχει η κατάσταση που λέγεται προ-διαβήτης. Βρίσκεται ανάμεσα στο φυσιολογικό και τον ΣΔ. Δεδομένου ότι ο ΣΔ τύπου 2 (σε αντίθεση με τον ΣΔ τύπου 1) αργεί πολύ, ίσως και δεκαετίες, να εμφανισθεί και να διαγνωσθεί, οι ασθενείς διέρχονται όλο αυτό το χρονικό διάστημα στην κατάσταση του προ-διαβήτη.

Ο ΣΔ παρουσιάζει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Η υπογλυκαιμία, όταν η γλυκόζη πέσει κάτω από τα φυσιολογικά όρια, είναι μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση.

Μακροχρονίως επηρεάζονται  όλα τα αγγεία του οργανισμού και οι επιπτώσεις αφορούν σε όλο το σώμα. Οι σοβαρές καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά επεισόδια με θανατηφόρο συχνά κατάληξη βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επιπλοκών.

Η διαβητική νεφροπάθεια αποτελεί σημαντική αιτία καταλήξεως στον τεχνητό νεφρό. Ο ΣΔ θεωρείται συχνότατη αιτία τυφλώσεως στους ενήλικες. Η διαβητική νευροπάθεια και αγγειοπάθεια είναι δεδομένες στην μακροχρόνια πορεία του ΣΔ.

Η αντιμετώπιση του ΣΔ είναι πολυεπίπεδη. Δεδομένου ότι πρόκειται για χρόνια, μη ιάσιμη νόσο, η ρύθμιση του κρίνεται απολύτως αναγκαία. Σήμερα, εκτός από την χορήγηση ινσουλίνης, υπάρχει ευτυχώς πληθώρα φαρμακευτικών σκευασμάτων, είτε σε δισκία είτε σε ενέσιμη μορφή, τα οποία είναι αποτελεσματικά.

Η αντλία ινσουλίνης (κυρίως αφορά στον ΣΔ τύπου 1) εξελίσσεται τεχνολογικά συνεχώς και προσφέρει αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου.

Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να είναι αρκετά αποτελεσματικό εάν δεν αποφασίσει ο διαβητικός να αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής. Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, και η μείωση του σωματικού βάρους επί παχυσαρκίας, είναι «φάρμακα» για την αντιμετώπιση στα αρχικά στάδια τουλάχιστον και επιβεβλημένες εφ’ όρου ζωής.

Στο στάδιο του προ-διαβήτη είναι δυνατόν να επιβραδύνουν την επίσημη εμφάνιση του ΣΔ τύπου 2 για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι στα αρχικά στάδια δεν παρουσιάζει συμπτώματα, η συχνή μέτρηση γλυκόζης στο αίμα καθίσταται επιβεβλημένη σε όλους τους ενήλικες. Η πρόληψη είναι ο σημαντικότερος παράγων.

Αριστείδης Κερασώτης, Ενδοκρινολόγος, Διευθυντής Τμήματος Ενδοκρινολογίας – Διαβήτη – Οστεοπόρωσης, ΙΑΣΩ & ΙΑΣΩ Γενική Κλινική