Ο ρόλος της κολονοσκόπησης στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από νεοπλασίες στις δυτικές κοινωνίες ενώ καταγράφεται σαν 4^ος συχνότερος παγκοσμίως μετά από τους καρκίνους πνεύμονα, μαστού και προστάτη (στους άνδρες).

Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι τα 65 έτη. Προσβάλλει εξίσου τα δύο φύλα, με ελαφρά υπεροχή των ανδρών για τις βλάβες στο ορθό. Ο κίνδυνος εμφάνισης ορθοκολικού καρκίνου αυξάνεται μετά την ηλικία των 45 ετών – ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιών 50 – 55 ετών – και διπλασιάζεται ανά δεκαετία.

Σύμφωνα με επιδημιολογικές και εργαστηριακές μελέτες, η εμφάνιση του ορθοκολικού καρκίνου αποτελεί συνέπεια της αλληλεπίδρασης κληρονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι, η δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε μη απορροφήσιμες φυτικές ίνες, υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες ή και λίπος ενώ η εμφάνιση της νόσου έχει συσχετιστεί με το κάπνισμα, την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και τον καθιστικό τρόπο ζωής.

Σαν παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη της νόσου καταγράφονται :

• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου‐ορθού και Πολύποδων παχέος εντέρου
• Αυξημένη ηλικία
• Κληρονομικές γενετικές μεταλλάξεις στα γονίδια APC , K-Ras , p53, και άλλα

Κομβικό ρόλο παίζει ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου‐ορθού ο οποίος περιορίζει τη θνητότητα από τη νόσο, μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης του και αυξάνει την ανίχνευση σε πρώιμο στάδιο, με δυνατότητα ριζικής θεραπευτικής αντιμετώπισης. Στόχος του προληπτικού ελέγχου είναι να ανιχνευτούν και να αφαιρεθούν οι αδενωματώδεις πολύποδες, καθώς και να ανιχνευθεί πιθανή νεοπλασία σε πρώιμο στάδιο.

To 2021 εκδόθηκαν οι επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες του ACG (American College of Gastroenterology) οι οποίες συστήνουν προληπτικό έλεγχο για τον ορθοκολικό καρκίνο σε όλους από 50 έως 75 ετών ενώ προτρέπουν στον προληπτικό έλεγχο και την ηλικιακή κατηγορία από 45 έως 49.

Μια μεγάλη συστηματική ανασκόπηση 6 μελετών παρατήρησης αποδεικνύει τη μείωση κατά 69% στην επίπτωση του ορθοκολικού καρκίνου και κατ’επέκταση τη μείωση κατά 68% στη θνητότητα από τη νόσο στους ασθενείς που κάνουν προληπτικό έλεγχο με κολονοσκόπηση.

Αντιλαμβάνεται κανείς πως η κολονοσκόπηση είναι η ακριβέστερη μέθοδος διάγνωσης των νεοπλασμάτων και πολυπόδων του παχέος εντέρου, επειδή καθιστά δυνατόν τον έλεγχο όλου του παχέος εντέρου στο 97% των περιπτώσεων. Ταυτόχρονα δίνει την δυνατότητα λήψης βιοψιών ενώ με την επεμβατική ενδοσκόπηση δύναται η αφαίρεση αδενωμάτων με συνέπεια την μείωση του κινδύνου ανάπτυξης του καρκίνου.

Έχουν προταθεί και άλλες μέθοδοι πέραν της κολονοσκόπησης στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου όπως η δοκιμασία ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα, η εύκαμπτη ορθοσιγμοειδοσκόπηση και παλαιότερα ο βαριούχος υποκλεισμός. Οι εν λόγω μέθοδοι screening είναι μεν φθηνές για μαζική χρήση αλλά χαρακτηρίζονται όμως απο χαμηλή ευαισθησία και ειδικότητα.

Σε αρχικά στάδια ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν εμφανίζει συνήθως συμπτώματα. Ο ασθενής όμως πρέπει να συμβουλευθεί τον γιατρό του αν εμφανίσει:

• Αίμα στα κόπρανα
• Πόνο στη κοιλιά, φούσκωμα
• Επίμονη κόπωση
• Αναιμία
• Διαταραχές στις κενώσεις (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αλλαγή στη σύσταση ή το σχήμα των κοπράνων)

Συμπερασματικά ο ορθοκολικός καρκίνος μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να προληφθεί. Η σωστή διατροφή και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, η αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος σε συνδυασμό με την κολονοσκόπηση και αφαίρεση των πολυπόδων, μπορούν να οδηγήσουν σε μια κοινωνία με μικρότερα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου, λιγότερες χημειοθεραπείες και λιγότερα χειρουργεία.