Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου-καρδιακή ανακοπή. Σύγχρονα δεδομένα

Δρ.Νικόλαος Μαγκούτης
Επεμβατικός Καρδιολόγος
Επιστημονικά Υπεύθυνος Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Συνεργάτης Thorax Heart ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Η καρδιολογία έχει παρουσιάσει τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες αλματώδη πρόοδο όσον αφορά τόσο στην πρόληψη όσο και στην θεραπεία και την πρόγνωση των ασθενών. Εντούτοις, η αντιμετώπιση αρκετών ασθενειών όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και, ιδιαίτερα η καρδιακή ανακοπή, δεν παρουσιάζουν την εξέλιξη που θα προσδοκούσαμε.

Αναφορικά με το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, η επίπτωσή του στην Ευρώπη κυμαίνεται μεταξύ 43-144 περιστατικά ανά 100 000 πληθυσμού ανά έτος. Αντίστοιχα, στις ΗΠΑ, η επίπτωσή του έχει μειωθεί τα τελευταία δέκα χρόνια και υπολογίζεται στα 50 περιστατικά ανά 100 000 πληθυσμού ανά έτος. Η έκβαση των ασθενών αυτών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα η φύση του εμφράγματος, η ηλικία και οι συνυπάρχουσες νόσοι αλλά και από την καθυστέρηση λήψης της ενδεικνυόμενης θεραπείας.

Η σύγχρονη καρδιολογία έχει καταλήξει, εδώ και πολλά χρόνια, ότι η ενδεικνυόμενη θεραπεία στην αντιμετώπιση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι η επείγουσα διενέργεια στεφανιογραφίας και αγγειοπλαστικής. Πιο συγκεκριμένα, οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, συστήνουν ότι αμέσως μετά την διάγνωση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου ο ασθενής θα πρέπει να διακομίζεται σε νοσοκομείο το οποίο διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο με προσωπικό με ανάλογη εμπειρία για την άμεση διενέργεια στεφανιογραφίας-αγγειοπλαστικής. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό να γίνει εντός 2 ωρών, τότε και μόνο, συστήνεται η διενέργεια θρομβόλυσης, η χορήγηση, δηλαδή ενός φαρμάκου το οποίο έχει την δυνατότητα να διαλύει τον θρόμβο που έχει σχηματιστεί στο στεφανιαίο αγγείο τις πρώτες ώρες από την εκδήλωση του εμφράγματος. Ακόμα όμως κι επί επιτυχούς θρομβόλυσης, ο ασθενής θα πρέπει να μεταφερθεί σε νοσοκομείο που διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο για την διενέργεια στεφανιογραφίας εντός 3-24 ωρών. Σε περίπτωση δε ανεπιτυχούς θρομβόλυσης, επιβάλλεται η άμεση μεταφορά του ασθενούς για επείγουσα διενέργεια στεφανιογραφίας-αγγειοπλαστικής.

Ενδιαφέρον, εξάλλου, παρουσιάζουν τα τελευταία δεδομένα και οι αντίστοιχες οδηγίες για την διαχείριση των ασθενών που παρουσιάζουν ανακοπή εκτός νοσοκομείου. Κατά την εξειδίκευση και στη συνέχεια εργασία μου ως επεμβατικός καρδιολόγος στο Παρίσι, είχα την ευκαιρία να εφαρμόσω την επείγουσα διενέργεια στεφανιογραφίας σε ασθενείς που είχαν επιβιώσει από ανακοπή πριν ακόμα αυτή η τακτική υιοθετηθεί διεθνώς. Σ’αυτούς τους ασθενείς πραγματοποιούσαμε στεφανιογραφία με την άφιξή τους στο νοσοκομείο, πριν εισαχθούν στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, καθώς μελέτες είχαν δείξει ότι 40% των περιπτώσεων ανακοπής εκτός νοσοκομείου οφειλόταν σε οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Η παραπάνω τακτική, μετά το πρωτόκολλο του Παρισιού, πέρασε και στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας από το 2015.

Έτσι, λοιπόν, τόσο στην ανακοπή όσο κυρίως στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, «ο χρόνος είναι μυοκάρδιο». Μελέτες έχουν δείξει ότι για κάθε 30 λεπτά καθυστέρησης διάνοιξης του ένοχου αγγείου στο οξύ έμφραγμα, μειώνονται κατά 7% τα ποσοστά επιβίωσης στο έτος.

Από όλα τα παραπάνω, αυτό που θα πρέπει να μείνει σαν μήνυμα είναι ότι όταν κάποιος αισθανθεί κάποιο σφίξιμο στο στήθος, στα μπράτσα, την κάτω γνάθο με εφίδρωση ή όχι αλλά και πιο άτυπα συμπτώματα, όπως πόνο στο ιδίως επιγάστριο, ή αλλιώς στο στομάχι, που επιμένει, είναι προτιμότερο να επισκεφτεί τα επείγοντα ενός νοσοκομείου, το οποίο κατά προτίμηση να διαθέτει αιμοδυναμικό εργαστήριο, παρά να μείνει σπίτι του. Είναι καλύτερα να «χάσει» κάποιες ώρες στα επείγοντα ενός νοσοκομείου χωρίς να έχει τίποτα παρά να μείνει σπίτι «ολοκληρώνοντας» το έμφραγμά του αφού ακόμα κι αν επιβιώσει, θα είναι πλέον αργά για το μυοκάρδιο το οποίο θα έχει πλέον νεκρωθεί ανεπιστρεπτί.