Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (Α.Ε.Ε.)

Δρ. Β. Κ. Σλατινόπουλος
Νευροχειρουργός
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Ταυτόχρονα με την άνοδο του προσδόκιμου ζωής στη σημερινή κοινωνία συμβαίνουν όλο και περισσότερα Α.Ε.Ε. Η ενημέρωση γι’ αυτήν την νοσολογική οντότητα με επίφαση στην πρόληψη είναι απαραίτητη.

Τα Α.Ε.Ε. διακρίνονται σε ισχαιμικά και αιμορραγικά.

Ισχαιμικά: Συναντώνται στις ηλικίες 50 -80 ετών.

Τι σημαίνει ισχαιμικό Α.Ε.Ε.: Είναι η ελλιπής ή παντελής διακοπή της αιμάτωσης ενός τμήματος του εγκεφαλικού ιστού. Τα ισχαιμικά Α.Ε.Ε. έχουν πάντα ένα συγκεκριμένο παθολογικό υπόστρωμα. Λόγω της σκλήρυνσης των τριχοειδών αγγείων και των αρτηριδίων, προκύπτει κυκλοφοριακή διαταραχή, με αποτέλεσμα μικροσκοπικές ισχαιμίες, μαλακύνσεις και κενοτόπια εντός της εγκεφαλικής ουσίας. Τη χαρακτηρίζουμε ως μικροϊσχαιμία. Τα συμπτώματα χαρακτηρίζονται από πονοκεφάλους, ζάλη, ελαφρύ ίλιγγο, κόπωση και υπνηλία την ημέρα, αυπνία τη νύχτα, νοητική βραδύτητα, δυσκολία ανευρέσεως λέξεων, διαταραχές βαδίσεως, μνήμης (εξωραϊσμός του παρελθόντος), διαταραχές προσανατολισμού, συγκεντρώσεως, στοιχεία καταθλίψεως, ελάττωση μυϊκής ισχύος.

Διαγνωστικά η αξονική τομογραφία εγκεφάλου, είναι αρκετή. Η διαπίστωση μιας μεγάλης διεύρυνσης του εγκεφαλικού κοιλιακού συστήματος πιθανώς κρύβει ένα υδροκέφαλο φυσιολογικής πίεσης που αντιμετωπίζεται με τοποθέτηση κοιλιοπεριτοναϊκής βαλβίδος. Τα κλινικά σημεία της υδροκεφαλίας είναι διαταραχές βαδίσεως, απώλειες ούρων, σημαντική έκπτωση νοητικής λειτουργίας, κεφαλαλγία. Η αντιμετώπιση της μικροϊσχαιμίας βασίζεται στην υγιεινή διατροφή (μεσογειακή διατροφή), ρύθμιση αρτηριακής πίεσης, έλεγχο σακχάρου του αίματος, κινητικότητα (ήπια γυμναστική, βάδιση), κινησιοθεραπεία, τόνωση ενδιαφερόντων (συζήτηση, ανάγνωση βιβλίων, εφημερίδων), αποφυγή μοναξιάς, λήψη ασπιρίνης 80ml ημερησίως.

Τα παραπάνω συνιστούν ασφαλώς ένα τρόπο ζωής που διαφέρει σημαντικά από τον συνήθη τρόπο του ηλικιωμένου με παγιωμένες συνήθειες που όλοι γνωρίζουμε στην ελληνική κοινωνία. Ακολουθώντας μία συγκεκριμένη πορεία όπως αναφέρθηκε, είναι δυνατόν να αποφύγουμε το βαρύ ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει πάντα σε έδαφος αγγειακής εγκεφαλοπάθειας όπως περιεγράφηκε ήδη. Η εγκατάστασή του είναι οξεία με εμφάνιση νευρολογικών ελλειμμάτων ανάλογα με το εγκεφαλικό ημισφαίριο και την περιοχή το εγκεφάλου που ισχαιμεί. Πιθανώς θα εγκατασταθεί μία ημιπληγία η ημιπάρεση, διαταραχές ομιλίας, διαταραχές του επιπέδου συνειδήσεως αλλά και απώλεια ζωής σε βαρύτατες ισχαιμίες.

Η Διάγνωση τίθεται με αξονική τομογραφία εγκεφάλου μετά όμως από παρέλευση έως 24-48 ωρών από την προσβολή.

Αντιμετώπιση: Κλινική διόρθωση αιματολογικών ευρημάτων (σάκχαρο, νεφρική λειτουργία, αιματοκρίτης, αιμοσφαιρίνη κλπ.), πρόληψη λοιμώξεων ουροποιητικού συστήματος και πνευμόνων, γρήγορη κινητοποίηση σε αντίθεση με τη διαδεδομένη και μεταξύ των γιατρών εμπεδωμένη αντίληψη. Ο ασθενής έχει ανάγκη άριστης νοσηλευτικής φροντίδας ιδιαίτερα την πρώτη εβδομάδα κατά την οποία η επέκταση της ισχαιμικής περιοχής είναι πιθανή. Η συστηματική φυσικοθεραπεία είναι αυτονόητη.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι η ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως είναι απολύτως απαραίτητη σε φυσιολογικά όρια (120-130mm Hg – 80mm Hg).

Αιμορραγικά Α.Ε.Ε.:

Στα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια περιλαμβάνονται:

1. Οι υπαραχνοειδείς αιμορραγίες.
2. Οι ενδοεγκεφαλικές διάχυτες αιμορραγίες.
3. Τα ενδοεγγεφαλικά περιγεγραμμένα αιματώματα.

α) Υπαραχνοειδής αιμορραγία καλείται εκείνη που προέρχεται από τη ρήξη ενός συγγενούς αρτηριακού ανευρύσματος που θεωρείται υπεύθυνη για το 1/3 των αιφνιδίων θανάτων σε νέες ηλικίες (30-50 ετών). Τα ανευρύσματα σήμερα σε ποσοστό 80% αντιμετωπίζονται με εμβολισμό. Η κλινική τους εικόνα ποικίλει από εντονότατο πονοκέφαλο τη στιγμή της ρήξεως, απώλεια συνειδήσεως, δυσκαμψία αυχένος, παρετικά στοιχεία αλλά μέχρι και θάνατο. Η βαρύτητα της υπαραχνοειδούς αιμορραγίας εξαρτάται από το μέγεθος του ανευρύσματος (από 5 mm διαμέτρου μέχρι και 2,5-3cm) και το σημείο του ανευρύσματος στη βάση του εγκεφάλου.

Αιτία της ρήξεως είναι μία αιφνίδια άνοδος της αρτηριακής πιέσεως, επί της βάσεως αρτηριοσκληρυντικών και εύθρυπτων αγγείων. Η υπαραχνοειδής αιμορραγία πρέπει να αντιμετωπιστεί νοσοκομειακά σε Νευροχειρουργική Κλινική με υψηλότατο επιστημονικό επίπεδο και έμπειρο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.

β) Ενδοεγκεφαλικές διάχυτες αιμορραγίες.

Παρουσιάζονται κυρίως σε άτομα με ήδη κακή υγεία:

• Υπέρταση (άνω των 160 mm Hg)
• Διαβήτη (σαθρά αγγεία)
• Καρδιοπάθειες που συνοδεύονται από λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων.

Το 67% πλήττει τα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου.

Το 15% τα εγκεφαλικά ημισφαίρια.

Το 11% την παρεγκεφαλίδα.

Η θνησιμότητα ανέρχεται στο 70%.

Η θεραπεία περιλαμβάνει αποιδηματική αγωγή, κινητοποίηση, φυσικοθεραπεία, ρύθμιση αρτηριακής πιέσεως, ηλεκτρολυτών σακχάρου αίματος και λοιμώξεων ουροποιητικού και αναπνευστικού συστήματος. Οι ασθενείς έχουν ανάγκη νοσηλείας σε Νευροχειρουργική Κλινική που παρέχει υψηλό επίπεδο νοσηλείας.

γ) Τα ενδοεγκεφαλικά περιγεγραμμένα αιματώματα των παρεγκεφαλιδικών ημισφαιρίων αντιμετωπίζονται χειρουργικά από έμπειρο νευροχειρουργό και μετεγχειρητική νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, ειδάλλως έχουν μοιραία κατάληξη.

Από τα προαναφερθέντα συνάγεται ότι η προσπάθεια του κάθε ατόμου για καλή υγεία που περιλαμβάνει, υγιεινή διατροφή, αποφυγή καπνίσματος, ρύθμιση αρτηριακής πιέσεως, σακχάρου, λελογισμένη γυμναστική ανάλογα με την ηλικία και με τη βοήθεια της Πολιτείας όσον αφορά στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, την ενημέρωση και τη νοσοκομειακή αντιμετώπιση όσο χρειαστεί, αποτελούν ένα καλό πλαίσιο προληπτικό για τα εγκεφαλικά επεισόδια.