Ο καρκίνος του θυρεοειδή αδένα

Ιωάννης Μπιζάκης
Ομότιμος Καθηγητής ΩΡΛ, Διευθυντής της
Α’ ΩΡΛ Κλινικής, ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Μια μορφή κακοήθειας, η οποία θεωρείται μεν σπάνια, αλλά παρουσιάζει αύξηση και προβληματίζει τους ασθενείς.

O καρκίνος του θυρεοειδή είναι σπάνιος και αντιπροσωπεύει το 0,5-1,5% του συνόλου των κακοηθών νεοπλασμάτων. Σε νεκροτομικά παρασκευάσματα βρίσκεται σε μεγαλύτερη συχνότητα. Είναι συχνότερος στις γυναίκες και πολύ σπάνιος στα παιδιά. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται παγκοσμίως αύξηση των περιστατικών με καρκίνο του θυρεοειδή και αποδίδεται στις σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους ανίχνευσής του, καθώς και στην ακτινοβολία (Τσερνομπίλ-Φουκοσίμα).

Ταξινόμηση καρκίνου θυρεοειδή

1. Θηλώδες καρκίνωμα του θυρεοειδή

Ο τύπος θηλώδους καρκίνου του θυρεοειδή είναι ο πιο συχνός και αποτελεί περίπου το 75 80 % όλων των καρκίνων του θυρεοειδή. Έχει βραδεία εξέλιξη και εκδηλώνεται συνήθως ως μονήρης όζος. Απαντάται σε νέα κυρίως άτομα, συχνότερα σε γυναίκες. Στα παιδιά εμφανίζεται σε προχωρημένο στάδιο και είναι πιο επιθετικό. Συχνά μεθίσταται στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Έχει πολύ καλή πρόγνωση.

2. Θυλακιώδες καρκίνωμα του θυρεοειδή.

Αποτελεί περίπου το 15% των καρκίνων του θυρεοειδή και περιλαμβάνει επίσης τον Hurthle καρκίνο. Συχνά μεθίσταται αιματογενώς και σπανιότατα στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Η πρόγνωση του είναι δυσμενέστερη του θηλώδους.

3. Μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδή.

Το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδή (περίπου 7%) εξορμάται από τα παραθυλακιώδη κύτταρα ή C-κύτταρα που παράγουν την καλσιτονίνη και είναι κληρονομικό κατά 20%. Συχνά συνδέεται με άλλα μεταβολικά σύνδρομα. Η πρόγνωσή του εξαρτάται από το μέγεθος της νόσου και τις υπάρχουσες μεταστάσεις και η επιβίωση είναι δυσμενέστερη του θηλώδους και θυλακιώδους καρκινώματος.

4. Αναπλαστικό καρκίνωμα του θυρεοειδή.

Το αναπλαστικό ή αδιαφοροποίητο καρκίνωμα του θυρεοειδή είναι η χειρότερη ιστολογική μορφή. Είναι πολύ σπάνιο (περίπου 1-3%), όμως πολύ επιθετικό και με πολύ κακή πρόγνωση. Συνήθως εμφανίζεται ως ταχέως αναπτυσσόμενη μάζα με επέκταση στον τράχηλο, δύσπνοια και τοπική ευαισθησία. Η μέση επιβίωση δεν υπερβαίνει τους 6-8 μήνες.

5. Λέμφωμα του θυρεοειδή.

Αρχίζει από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος στον θυρεοειδή και είναι πολύ σπάνιο.

6.Μεταστατικό καρκίνωμα του θυρεοειδή.

Συμπτώματα καρκίνου θυρεοειδή

Αποτελεί τυχαίο εύρημα και είναι η διόγκωση του θυρεοειδή αδένα ή λεμφαδένα στη περιοχή του τραχήλου, συνήθως δε παραμένει για αρκετό καιρό αδιάγνωστος. Σε προχωρημένο στάδιο εμφανίζεται βράγχος φωνής, δυσκαταποσία, αίσθημα πίεσης.

Διάγνωση

Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδή στηρίζεται στο ιστορικό του ασθενούς (οικογενειακό θετικό ιστορικό-ακτινοβολία σε νεότερη ηλικία), στα συμπτώματα που τις περισσότερες φορές απουσιάζουν, στην ψηλάφηση της περιοχής του τραχήλου, στον απεικονιστικό έλεγχο και στη βιοψία της ύποπτης βλάβης. Η χρήση του υπέρηχου στην περιοχή του τραχήλου-θυρεοειδή αποτελεί την κύρια και βασική απεικονιστική εξέταση για την ανίχνευση βλαβών στον θυρεοειδή ή στον τράχηλο ύποπτων για κακοήθεια. Σημαντική παράμετρος στην εξέταση αυτή είναι η αξιοπιστία του μηχανήματος και η εμπειρία και η γνώση του ιατρού που πραγματοποιεί αυτή την εξέταση. Σε ελάχιστες περιπτώσεις, μπορεί να χρειασθεί και αξονική τομογραφία. Για την ολοκλήρωση της διάγνωσης, ακολουθεί η βιοψία της ύποπτης βλάβης με ειδική βελόνα (FNA), που συνήθως γίνεται με τη βοήθεια του υπέρηχου. Η βιοψία γίνεται είτε από ενδοκρινολόγο είτε από κυτταρολόγο. Το αποτέλεσμα της εξέτασης αυτής (ταξινόμηση κατά Bethesda) θα καθορίσει ποιος ασθενής θα πρέπει να οδηγηθεί άμεσα στο χειρουργείο, ποιος θα μείνει σε παρακολούθηση και θα χρειασθεί νέα βιοψία και ποιος δε θα χρειασθεί χειρουργείο. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται χρήση μοριακών-βιολογικών δεικτών για την ανίχνευση της επιθετικής συμπεριφοράς του όγκου, κυρίως σε ερευνητικό επίπεδο και λιγότερο στην καθημερινή κλινική πράξη.

Θεραπεία

Ο ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδή είναι η χειρουργική θεραπεία. Η θεραπεία αυτή περιλαμβάνει την αφαίρεση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων όλου του θυρεοειδή αδένα (ολική θυρεοειδεκτομή), με λεπτομερή παρασκευή και διατήρηση όλων των ανατομικών δομών της περιοχής, σε ελάχιστες περιπτώσεις αρκεί και μόνο η αφαίρεση του ενός λοβού του θυρεοειδή για να λύσει το πρόβλημα του ασθενούς, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις η ολική θυρεοειδεκτομή συμπληρώνεται με αφαίρεση των σύστοιχων λεμφαδένων της περιοχής του τραχήλου (λεμφαδενικός καθαρισμός).

Ο ρόλος της σωστής χειρουργικής θεραπείας είναι πολύ καθοριστικός για τη μετέπειτα πορεία του ασθενούς, βελτιώνοντας την πρόγνωση και μειώνοντας την πιθανότητα υποτροπής.

Το αφαιρεθέν παρασκεύασμα στέλνεται πάντα για πλήρη αναλυτική παθολογοανατομική εξέταση-βιοψία. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της τελικής βιοψίας, ο ασθενής μπορεί να χρειασθεί να παραπεμφθεί για χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου, για την καταστροφή μικρών μη ορατών μικροσκοπικών εστιών που βρίσκονται στην περιοχή του θυρεοειδή αδένα ή σε άλλη απομακρυσμένη περιοχή του ανθρωπίνου σώματος.

Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας στον καρκίνο του θυρεοειδή είναι πολύ περιορισμένος και χρησιμοποιείται σε ασθενείς που βρίσκονται σε πολύ προχωρημένο στάδιο και δεν δύνανται να χειρουργηθούν.

Ο ρόλος της σωστής χειρουργικής θεραπείας είναι πολύ καθοριστικός για τη μετέπειτα πορεία του ασθενούς, βελτιώνοντας την πρόγνωση και μειώνοντας την πιθανότητα υποτροπής