Η ιατρική προσέγγιση της κολύμβησης - Η κολύμβηση ως τρόπος αναψυχής

Θωμάς Μέλλος, MD, Ορθοπαιδικός Χειρουργός - Αθλητίατρος
Χρόνης Δρούγιας, MD, Ορθοπαιδικός Χειρουργός - Αθλητίατρος
Διευθυντές Β΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής - Αθλητικών κακώσεων ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Τα ψάρια δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας όπως υπέρταση παχυσαρκία, διαβήτης. Φταίει το γεγονός ότι κινούνται μόνιμα μέσα σε υγρό περιβάλλον;

Ποιες είναι οι ευεργετικές συνέπειες της κολύμβησης;

• Με την υδροστατική πίεση επιστρέφει ευκολότερα το φλεβικό αίμα πίσω στην καρδιά
• Το καρδιοκυκλοφορικό σε σωστές δόσεις δυναμώνει
• Οι μεταβολικές διεργασίες βελτιώνονται
• Το αναπνευστικό σύστημα και κυρίως η αναπνευστικοί μύες με την εισπνοή και εκπνοή δυναμώνουν
• Το μεγάλο εύρος κίνησης όπως και η υδροστατική πίεση προάγουν την ευλυγισία και ευκινησία

Το κολύμπι ως αθλητική δραστηριότητα, όπου συμμετέχει όλο το κορμί, δυναμώνει όλο το μυϊκό σύστημα από το κεφάλι μέχρι τα πόδια.

Ως άθλημα αντοχής δεν έχει ηλικιακούς, περιορισμούς. Η χαμηλή επιβάρυνση στο σκελετικό σύστημα επιτρέπει σε όλες τις ηλικίες να συμμετέχουν. Με σωστή τεχνική εκμηδενίζεται ο κίνδυνος τραυματισμού όπως και υπερκόπωσης (εκτός από τον πρωταθλητισμό).

Το κολύμπι είναι ιδανική άσκηση για τραυματίες ή ασθενείς με χρόνια μυοσκελετικά προβλήματα όπως και για υπέρβαρους με προβλήματα στις αρθρώσεις, διότι λόγω της άνωσης μπορούν να γυμνάζονται χωρίς να καταπονούν τους μυς και τις αρθρώσεις τους, καθώς το υγρό στοιχείο  απορροφά τους κραδασμούς.

Ποια είναι τα τέσσερα στυλ κολύμβησης και πως επιδρούν στο σώμα μας;

Υπάρχουν τέσσερα στυλ κολύμβησης: το ελεύθερο, το ύπτιο, το πρόσθιο και η πεταλούδα.

Στο ελεύθερο, στο ύπτιο και στην πεταλούδα το 75% της κίνησης προέρχεται από τα χέρια, ενώ στο πρόσθιο η κίνηση πραγματοποιείται ταυτόχρονα από τα χέρια και τα πόδια. Ειδικότερα το ελεύθερο και το ύπτιο είναι ιδανικά για ενδυνάμωση των ώμων, των χεριών και της ράχης. Το πρόσθιο, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη μέση και στα γόνατα.

Τα άνω άκρα που κυρίως συμμετέχουν στην κολύμβηση, έχουν μικρότερη μυϊκή μάζα από τα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα την εύκολη έλευση κόπωσης αλλά και την γρήγορη αποκατάστασή της, κάνοντας την κολυμβητική άσκηση περισσότερο διαλειμματική αλλά και πιο ασφαλή όσον αφορά κυκλοφορικό - καρδιά, αναπνευστικό και μεταβολισμό, αφού η τοπική επιβάρυνση οριοθετεί την άσκηση πολύ πριν τα καρδιο - κυκλοφορικά - αναπνευστικά όρια, υπό την προϋπόθεση στοιχειώδους κολυμβητικής τεχνικής. Έτσι μπορεί να αποτελέσει το σκαλοπάτι εισόδου στην άθληση γενικότερα. Η ιδιαιτερότητα αυτή της κολύμβησης καθορίζει και τις προπονητικές μεθόδους των αθλητών - κολυμβητών, αλλά και την εμφάνιση μυοσκελετικών συνδρομών των άνω άκρων (πχ ώμος κολυμβητή). Πιο επιρρεπείς σε αυτές τις συνδρομές είναι οι περιστασιακοί κολυμβητές του καλοκαιριού που καλό θα ήταν να ασκούνται πιο τακτικά στο νερό ή να ακολουθούν πρόγραμμα εκγύμνασης άνω άκρων όλο το χρόνο.

Η κολύμβηση δεν επιδεινώνει την οστεοπόρωση (όπως πολλοί πιστεύουν), αλλά ούτε άμεσα ευεργετεί γιατί δεν φορτίζει το σκελετό όπως άλλες μορφές άσκησης. Εμμέσως όμως, με τη βελτίωση της μυϊκής ισχύος, της αιμάτωσης, της ιδιοδεκτικότητας βοηθά τα οστά και μειώνει και τον κίνδυνο τραυματισμών.

Το κολύμπι ενεργοποιεί περισσότερες μυϊκές ομάδες από οποιαδήποτε άλλη αερόβια άσκηση. Μολαταύτα είναι λιγότερο κουραστικό και δίπλα ωφέλιμο για την καρδιά, τα οστά και το φλεβικό δίκτυο. Τέλος, αποφορτίζει τις αρθρώσεις και ταυτόχρονα ενεργοποιεί την ευλυγισία και κινητικότητά τους, για οποιοδήποτε πρότυπο κίνησης στη στεριά.

Η κολύμβηση ως μέσο θεραπείας

Τις πολυάριθμες θετικές ιδιότητες του νερού εκμεταλλεύεται η θεραπευτική κολύμβηση για να μειώσει ή να εξαλείψει πολυάριθμες παθογένειες. Μετά από μυοσκελετικές κακώσεις είτε κατάγματα είτε ρήξεις συνδέσμων, η μυϊκή ατροφία είναι δεδομένη. Στο νερό ο κάθε ασθενής μπορεί να κινητοποιήσει τα μέλη που χρήζουν θεραπείας με προσοχή και στοχευμένα. Μέσα από πληθώρα ασκήσεων υπάρχει δυνατότητα να δυναμώσει και να σταθεροποιηθεί όλο το μυοσκελετικό σύστημα, ο κορμός και οι αρθρώσεις χωρίς να δέχονται μεγάλες φορτίσεις, όπως στο τρέξιμο στη στεριά, και χωρίς τον κίνδυνο πτώσεων.

Ενώ οι αρθρώσεις φορτίζονται ελάχιστα στο κολύμπι, κινητοποιείται όλο το κορμί με αποτέλεσμα τη βελτίωση του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος, του λεμφαγγειακού, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Ασθενείς που έχουν διαταραχές της ισορροπίας καθώς και απώλεια διαφόρων κινητικών λειτουργιών (Πάρκινσον, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και γενικότερα έλλειμμα ιδιοδεκτικότητας), μπορούν στο νερό να εκτελέσουν ασκήσεις ισορροπίας-ενδυνάμωσης του κορμού και σε όρθια θέση επανεκπαίδευσης και βελτίωσης του προτύπου βάδισης χωρίς να υπάρχει κίνδυνος πτώσης. Χρησιμοποιώντας την αντίσταση του νερού βελτιώνεται η αίσθηση της ισορροπίας όπως και της ιδιοδεκτικότητας.

Στις αθλητικές κακώσεις το κολύμπι αποτελεί εξαιρετικό εργαλείο, αναπαράγοντας πολλά πρότυπα κίνησης ατραυματικά (π.χ. aqua jogging). Η αντίσταση του νερού είναι ισάξια με τη λεμφαγγειακή μάλαξη με αποτέλεσμα να έχουμε αποιδηματική δράση και βελτίωση επουλωτικών μηχανισμών. Επικουρικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη λογοθεραπεία με συγκεκριμένες ασκήσεις αναπνοής κυρίως εκπνοής μέσα στο νερό για να δυναμώσουν οι αναπνευστικοί μύες. Ακόμη, ασθενείς με παθήσεις του καρδιοκυκλοφορικού (εμφραγματίες), αυτοάνοσα νοσήματα ή και ασθενείς που έχουν τελειώσει τις χημειοθεραπείες τους μπορούν να αποκομίσουν οφέλη από το κολύμπι για να βελτιώσουν τη λειτουργικότητά τους και τη φυσική τους κατάσταση. Θέλοντας να δώσουμε και κάποια άλλη διάσταση στη θεραπευτική κολύμβηση θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και τις ψυχικές παθήσεις, όπου η αίσθηση του νερού και η επαφή με άλλους συναθλούμενους δεν ενισχύει μόνο το σώμα αλλά δίνει τροφή και στη ψυχή. Οι πλείστες των παθήσεων απαιτούν την συνδρομή εξειδικευμένου προσωπικού και χρήζουν συγκεκριμένου θεραπευτικού πρωτοκόλλου, προκειμένου να έχουν τα βέλτιστα αποτελέσματα.