26 Απριλίου - 2 Μαΐου: Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμού / Χρήσιμες γνώσεις για τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19

Ευάγγελος Ε. Αδαμόπουλος
Διευθυντής Ά Παθολογικής Κλινικής
ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

 1. Υπάρχει αντένδειξη για τον εμβολιασμό;

• Απόλυτη αντένδειξη εμβολιασμού αποτελεί η οποιαδήποτε υπερευαισθησία στα περιγραφόμενα ενεργά συστατικά του εμβολίου mRNA για τη νόσο COVID-19.
• Άτομα με προηγούμενο ιστορικό αναφυλαξίας σε άλλο εμβόλιο, φάρμακο ή τροφή μπορούν να εμβολιάζονται με προσοχή σε εμβολιαστικό κέντρο που μπορεί να τους παράσχει την κατάλληλη υποστήριξη σε περίπτωση που παρουσιάσουν αναφυλαξία
• Στις σχετικές αντενδείξεις περιλαμβάνεται κάθε μικρή ασθένεια μέχρι την ανάρρωση, κυρίως για να μην υπάρξει ζήτημα διαφοροδιάγνωσης από πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου

2. Υπάρχουν «καλά» και κακά «εμβόλια;

• Όλα τα εμβόλια στοχεύουν στο να παράσχουν προστασία, με το να δημιουργήσουν ανοσία απέναντι στην πρωτεΐνη-ακίδα του κορωνοϊού, με την οποία εισδύει στα ανθρώπινα κύτταρα. 
• Όλα τα εμβόλια εστιάζουν σε αυτήν την πρωτεΐνη-κλειδί,ωθώντας το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει τα αντίστοιχα αντισώματα.
• Όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια παράγουν υψηλά επίπεδα προστασίας που μειώνουν δραστικά την πιθανότητα νοσηλείας και πιθανώς την ασυμπτωματική μετάδοση.
• Δεν υπάρχουν -μέχρι στιγμής- έρευνες που να δείχνουν ότι κάποιο εμβόλιο παρέχει μεγαλύτερης διάρκειας προστασία. Είναι πιθανό κάποια στιγμή -το φθινόπωρο ή του χρόνου- να χρειαστεί επαναληπτική δόση.
• Δεν είναι αλήθεια ότι ορισμένα εμβόλια έχουν περισσότερες παρενέργειες από άλλα. Απλά ορισμένες παρενέργειες μπορεί να διαφέρουν.
• Όλα τα φάρμακα εγκρίνονται από τους αντίστοιχους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς φαρμάκων και όλα δύνανται να έχουν πιθανές παρενέργειες. Όμως τα πιθανά οφέλη για τον ασθενή είναι απείρως σημαντικότερα.

3. Πρέπει να εμβολιάζονται γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία ή σε ενδιαφέρουσα;

• Το εμβόλιο έναντι της COVID-19 ως μόριο και ως τρόπος δράσης, φαίνεται ότι είναι απίθανο να έχει οποιαδήποτε επιβάρυνση στην έγκυο ή στο κύημα.
• Ο εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για τις εγκύους ή τα βρέφη και τα νεογέννητα, όπως προκύπτει από την ανάλυση στοιχείων.
• Επειδή όμως, στις κλινικές μελέτες που έγιναν για την ασφάλεια των εμβολίων δεν πήραν μέρος ομάδες εγκύων, η επίσημη σύσταση από τους υπεύθυνους φορείς είναι να μη γίνεται το εμβόλιο του κορωνοϊού κατά τη διάρκεια της κύησης. Σε περίπτωση που έχει γίνει το εμβόλιο δεν συνιστάται διακοπή της κύησης, ή αν έχει γίνει η πρώτη δόση, η έγκυος επιφυλάσσεται να κάνει τη δεύτερη, μετά το τέλος της κύησης.
• Με βάση τα γνωστά στοιχεία έως σήμερα, η Ευρωπαϊκή Εταιρία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας δεν μπορεί να κάνει συστάσεις για το αν άνδρες και γυναίκες που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής πρέπει να λάβουν το εμβόλιο πριν την έναρξη των κύκλων θεραπείας. Οι γυναίκες με υποκείμενα νοσήματα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσου COVID-19 ή/και επιπλοκών εγκυμοσύνης ή οι γυναίκες που λόγω επαγγέλματος εκτίθενται περισσότερο στον κίνδυνο μόλυνσης από τον κορωνοϊό, θα ήταν πιο συνετό να εμβολιαστούν 2 μήνες πριν την προσπάθεια τεκνοποίησης.

4. Πρέπει να εμβολιαστώ αν έχω νοσήσει;

• Ναι. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η φυσική ανοσία μετά τη λοίμωξη δεν διαρκεί πολύ και δεν προστατεύει απόλυτα από επαναλοίμωξη.
• Φαίνεται ότι η φυσική ανοσία μετά από λοίμωξη διαρκεί 3 με 12 μήνες, δεν είναι όμως το ίδιο για όλους και εξαρτάται μεταξύ άλλων και από το πόσο βαριά ήταν η νόσηση (όσο πιο βαριά ήταν η νόσηση τόσο περισσότερο μένουν στο αίμα τα προστατευτικά αντισώματα).
• Χρειάζεται συνεπώς εμβολιασμός και σε αυτή την περίπτωση, αλλά πιθανότατα αργότερα σε συνδυασμό με την παρακολούθηση του τίτλου αντισωμάτων από τον γιατρό σας, που θα αποφασίσει την κατάλληλη στιγμή.

5. Περιορίζει ο εμβολιασμός την διάδοση του ιού;

• Όπως φαίνεται ο κορωνοϊός θα συνεχίσει να κυκλοφορεί τα επόμενα χρόνια σε διαφορετικές περιοχές της υφηλίου. Η πορεία που θα ακολουθήσει ο SARS-CoV-2 στο μέλλον είναι δύσκολο να προβλεφθεί.
• Στο προσεχές μέλλον η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων μέχρι την επίτευξη της ανοσίας αγέλης, μπορεί να περιορίσουν τις μεταδόσεις ή τη σοβαρότητα της νόσου.
• Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ενημέρωσε επίσημα ότι αποδείχτηκε πως τα εμβόλια κατά του κορονοϊού περιορίζουν και τη μετάδοση του κορωνοϊού, εκτός από τη νόσηση και την θνησιμότητα.

6. Αφού εμβολιαστώ πρέπει να τηρώ μέτρα προστασίας;

Ναι. Αυτό συμβαίνει γιατί υπολογίζεται  ότι θα πρέπει πρώτα να εμβολιαστεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (70%), μέχρι να υπάρξει ανοσία για την κοινότητα. Μέχρι τότε, επομένως, πρέπει να συνεχίσουμε να τηρούμε με την ίδια συνέπεια τα μέτρα προστασίας.

7. Μπορεί να κάνω εμβόλιο και παρόλα αυτά να κολλήσω Covid- 19

• Κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% αποτελεσματικό. Άρα μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να ασθενήσει κάποιος από το νέο κορωνοϊό παρόλο που έκανε το εμβόλιο.
• Χρειάζονται μερικές εβδομάδες(2-3) για να μπορέσει κάποιος να αναπτύξει ανοσία και να είναι προστατευμένος μετά τη χορήγηση του εμβολίου.
• Μερικοί άνθρωποι ενδέχεται να νοσήσουν από COVID-19 παρά το ότι έχουν εμβολιαστεί ή μεταξύ των δόσεων-όταν η προστασία είναι μερική, αλλά η νόσηση συνήθως είναι λιγότερο σοβαρή.

8. Ποια είναι τα διαγνωστικά εργαλεία για την διάγνωση του Covid-19;

• Self-test: Τα αυτοδιαγνωστικά τεστ αντιγόνου είναι κυρίως ρινικά τεστ ή τεστ λήψης σιέλου, πολύ πιο απλά στη χρήση τους, με απλές οδηγίες χρήσης και ειδικά σχεδιασμένα έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να τα χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά μόνος του.
• Rapid test: Τα τεστ αντιγόνων ανιχνεύουν πρωτεΐνες στην επιφάνεια του ιού. Έχουν καλή σχετικά ειδικότητα αλλά όχι τόσο καλή ευαισθησία. Θεωρούνται πιο αξιόπιστα από τα self-test.
• PCR (τεστ αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης): Είναι η πιο εξειδικευμένη και ακριβής μέθοδος για την διάγνωση το ιού. Καλό είναι να γίνεται όταν υπάρχει κλινική υποψία και με την οδηγία εξειδικευμένου ιατρού.
• Τεστ αντισωμάτων: δεν μπορεί να πιστοποιήσει ενεργή λοίμωξη, αλλά μπορεί να αποκαλύψει αν κάποιος είχε ή έχει τον ιό, με ή χωρίς συμπτώματα, και τώρα πλέον έχει αποκτήσει αντισώματα.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να θυμόμαστε ότι όλα τα θετικά τεστ δηλώνουν σχεδόν πάντα ότι νοσούμε ή νοσήσαμε από το ιό Covid -19, ενώ τα αρνητικά τεστ δεν εξασφαλίζουν απόλυτα ότι είμαστε υγιείς.

Για το λόγο αυτό, η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των τεστ και της κλινικής μας εικόνας είναι καλό να γίνεται σε συνεργασία με εξειδικευμένο ιατρό.