Ενδομητρίωση: Τι είναι, πως προκαλείται & πως αντιμετωπίζεται

Η ενδομητρίωση είναι μια κοινή γυναικολογική πάθηση κατά την οποία ιστός παρόμοιος με το ενδομήτριο, που καλύπτει το εσωτερικό της ενδομήτριας κοιλότητας, αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα, προκαλώντας πόνο, φλεγμονή και μερικές φορές προβλήματα γονιμότητας.

Επηρεάζει περίπου 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τους.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί να διαφέρουν ευρέως από άτομο σε άτομο, αλλά κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν επώδυνες περιόδους, χρόνιο πυελικό πόνο, πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή και υπογονιμότητα.

Μερικές γυναίκες μπορεί επίσης να εμφανίσουν συμπτώματα από το  έντερο ή την ουροδόχο κύστη, κόπωση ή κατάθλιψη.

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων δε σχετίζεται πάντα με την έκταση της ενδομητρίωσης και μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν σοβαρά συμπτώματα, με ελάχιστες μόνο εστίες ενδομητρίωσης.

Ποια τα αίτια της;

Η ακριβής αιτία της ενδομητρίωσης δεν είναι γνωστή, αλλά έχουν προταθεί αρκετές θεωρίες. Μια θεωρία προτείνει, ότι ο ενδομητρικός ιστός μπορεί να περνάει μέσα από τις σάλπιγγες και να εμφυτεύεται σε άλλα όργανα στη λεκάνη κατά την έμμηνο ρύση.

Μια άλλη θεωρία προτείνει ότι τα κύτταρα του ενδομητρίου μπορεί να μεταφερθούν σε άλλα μέρη του σώματος, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή του λεμφικού συστήματος. 

Πώς γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή και μη ειδικά. Μια πυελική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει ευαίσθητους όζους ή μάζες, αλλά η οριστική διάγνωση απαιτεί χειρουργική επέμβαση για τον εντοπισμό της ενδομητρίωσης και τη λήψη βιοψίας του ιστού. 

Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα ή η μαγνητική τομογραφία μπορεί να είναι χρήσιμες για τον εντοπισμό εστιών ενδομητρίωσης σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ποια είναι η θεραπεία της ενδομητρίωσης;

Η θεραπεία της ενδομητρίωσης εξαρτάται από τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την επιθυμία για επίτευξη εγκυμοσύνης. Η διαχείριση του πόνου μπορεί να περιλαμβάνει παυσίπονα, ορμονικά αντισυλληπτικά, ενδομήτριο  ορμονικό σπείραμα ή χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση συνήθως γίνεται με λαπαροσκόπηση και έχει σκοπό την οριστική διάγνωση αλλά και τη θεραπεία μέσω της αφαίρεσης των ενδομητριωσικών κύστεων και των ενδομητριωσικών εστιών. Σε σοβαρές περιπτώσεις και όταν η διατήρηση της γονιμότητας δεν είναι ζητούμενο, μπορεί να γίνει  αφαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών.

Η ενδομητρίωση δυστυχώς επηρεάζει αρνητικά και την γονιμότητα σε άλλοτε άλλο βαθμό. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε μέσω της δημιουργίας συμφύσεων και πιθανής απόφραξης των σαλπίγγων, είτε και λόγω της διάχυτης φλεγμονής που δρα τοξικά σε μια αρχόμενη εγκυμοσύνη.

Οι θεραπείες σε αυτή την περίπτωση μπορεί να περιλαμβάνουν φάρμακα για την προσωρινή διακοπή της περιόδου, χειρουργικές παρεμβάσεις και τελικά ενδομήτρια σπερματέγχυση (IUI) ή εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).

Πρόληψη ενδομητρίωσης

Η πρόληψη της ενδομητρίωσης δεν είναι προς το παρόν δυνατή, αλλά υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής που μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης.

Η τεκνοποιία σε νεαρή ηλικία, ο θηλασμός και η λήψη ορμονικών αντισυλληπτικών μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της ενδομητρίωσης.

Συμπερασματικά, η ενδομητρίωση είναι μια συχνή και πολύπλοκη γυναικολογική πάθηση που μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής. Αν και η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή, υπάρχουν αρκετές θεωρίες και παράγοντες κινδύνου που έχουν εντοπιστεί.

Η διάγνωση και η θεραπεία απαιτούν εξατομικευμένη προσέγγιση και μπορεί να περιλαμβάνουν διαχείριση του πόνου, χειρουργική επέμβαση ή θεραπείες γονιμότητας.

Η πρόληψη μπορεί να μην είναι προς το παρόν δυνατή, υπάρχουν όμως ορισμένοι παράγοντες του τρόπου ζωής και ορισμένες ιατρικές παρεμβάσεις που μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. 

Κωνσταντίνος Β. Κοτρώνης MD PhD MIGS, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας