Fusion βιοψία προστάτη: ένα νέο όπλο στη φαρέτρα του ουρολόγου

Αναστάσιος Κολοβός MD,FEBU
Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος
Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

 

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άντρες, όμως η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών με καρκίνο του προστάτη δε πεθαίνει απο τη νόσο αλλα απο άλλα αίτια. Ειναι συχνότερος στην Μαύρη φυλή και σπανιότερος στους Ασιάτες. Άνδρες που έχουν πατέρα ή αδερφό με την νόσο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η διάγνωση βασίζεται στην εξέταση αίματος για προσδιορισμό του ειδικού προστατικού αντιγόνου, του γνωστού PSA και στη δακτυλική εξέταση. Το PSA ανεβαίνει όμως και σε άλλες καλοήθεις παθήσεις του. Περίπου 1% των καρκίνων του προστάτου δεν παράγουν PSA. Γι’αυτό η δακτυλική εξέταση παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής εξέτασης για τη διαλογή των ασθενών. Έχει όμως χαμηλή ειδικότητα και ευαισθησία και από μόνη της δεν θέτει τη διάγνωση.

Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με βιοψία του προστάτου είτε διαμέσω του πρωκτού (διορθική βιοψία) είτε απο το περίνεο (διαπερινεϊκή βιοψία). Συνήθως αρκεί η διορθική βιοψία που γίνεται σε συνθήκες εξωτερικού ιατρείου με τοπική αναισθησία και κάλυψη από αντιβιοτικά. Υπό καθοδήγηση από μηχάνημα υπερήχου, λεπτή βελόνα εισάγεται στον προστάτη διαμέσω του τοιχώματος του εντέρου και λαμβάνονται 10-12 τεμάχια ιστού που αποστέλλονται στον παθολογοανατόμο για εξέταση.

Οι περιοχές που δειγματίζονται είναι προκαθορισμένες και εχει βρεθεί μέσω της έρευνας οτι αυτές συνήθως εμφανίζουν καρκίνο. Αν ο όγκος ειναι μικρός ή έχει αναπτυχθεί σε άλλη περιοχή του προστάτου από τη δειγματιζόμενη, ενδέχεται να διαφύγει. Κατά την πρώτη βιοψία μόνο το 50% των καρκίνων ανιχνεύεται και μάλιστα με κάθε ακόλουθη βιοψία η πιθανότητα μειώνεται.

Τελευταία, έχει εμφανιστεί, η «MRI-ultrasound fusion βιοψία». Ο ασθενής υποβάλλεται σε μαγνητική τομογραφία (πολυπαραμετρική) στην οποία επιπλέον των κλασικών λήψεων, λαμβάνονται και λήψεις με ειδικής τεχνικές που μας επιτρέπουν να «δούμε» μέσα στον προστάτη τις ύποπτες περιοχές. Τα δεδομένα της μαγνητικής τομογραφίας τροφοδοτούνται σε μηχάνημα υπερήχων που διαθέτει πρόγραμμα και τα εξαρτήματα για να συνταιριάξει τη ζωντανή εικόνα του υπερήχου κατα τη βιοψία με τις εικόνες της μαγνητικής τομογραφίας. Πάνω στην υπερηχογραφική εικόνα, μαρκάρονται οι ύποπτες περιοχές απο το πρόγραμμα του μηχανήματος και ο γιατρός πλέον μπορεί να οδηγήσει τη βελόνα βιοψίας συγκεκριμένα σε αυτές. Η πιθανότητα ανίχνευσης καρκίνου αυξάνεται κατα 40-50% σε σχέση με την κλασική βιοψία και μάλιστα του καρκίνου που ειναι υψηλότερης κακοήθειας και επομένως πιο σημαντικός κλινικά. Η πολυπαραμετρική μαγνητική μπορεί να ξεχωρίσει εκείνους τους ασθενείς με χαμηλή πιθανότητα κλινικής νόσου και να μειώσει τον αριθμό των βιοψιών κατα 25%. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η πρώτη βιοψία του είδους έγινε το 2011.

Η fusion βιοψία δίνει επιπλέον δυνατότητες διαχείρισης της νόσου. Σε πολλούς η νόσος αναπτύσσεται πολύ αργά ή παραμένει σταθερή για καιρό επαναλαμβάνοντας τη μαγνητική τομογραφία και την fusion βιοψία κάθε 6 μήνες, μπορούμε να αναβάλουμε την θεραπεία. Έτσι αναλαμβάνουμε να υποβάλουμε τον ασθενή σε θεραπεία που συχνά προκαλεί ακράτεια, στυτική δυσλειτουργία και άλλα προβλήματα.

Οταν η νόσος αρχίσει να προχωρά, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε ριζική αφαίρεση του προστάτη ή σε ακτινοθεραπεία, εφόσον δεν θέλει ή δε μπορεί λόγω φυσικής κατάστασης να χειρουργηθεί. Η ακριβέστερη εντόπιση του νεοπλάσματος μέσα στον προστάτη επιτρέπει τη χρήση κάποιας απο τις νεότερες μεθόδους εστιακής θεραπείας και την καταστροφή επιλεκτικά του καρκίνου χωρίς να επέμβουμε σε ολόκληρο τον προστάτη. Μειώνουμε έτσι τις πιθανές παρενέργειες και επιπλοκές. Όμως ακόμα απαιτείται περαιτέρω έρευνα. Επίσης δεν είναι κατάλληλες για όλους τους ασθενείς.

Οι απεικονιστικές μέθοδοι απο μόνες τους δεν ειναι αρκετά ευαίσθητες ούτε μπορούν να διακρίνουν τον καρκίνο απο αλλες καλοήθεις νόσους του οργάνου. Ερευνώνται και άλλοι δείκτες αντί του PSA αλλα η μέτρησή τους δε γίνεται σε απλό δείγμα αίματος, έχουν πολύ υψηλό κόστος και η ανίχνευση τους γίνεται σε πολύ λίγα εργαστήρια.

Η fusion βιοψία υπερτερεί σε ειδικότητα και σε ευαισθησία αλλα μειονεκτεί στο οτι η προαπαιτούμενη πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία και ο επιπλέον εξοπλισμός του μηχανήματος των υπερήχων ανεβάζουν το κόστος. Η πρώιμη διάγνωση, η μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας ,η αναβολή ή ακόμα και οριστική αποφυγή της ενεργού θεραπείας σε κατάλληλες ομάδες ασθενών μειώνουν σημαντικά το συνολικό κόστος για ενα σύστημα υγείας οπότε δικαιολογείται απόλυτα η υιοθέτηση της μεθόδου.