Οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά αδιευκρίνιστης αιτιολογίας

Αναστάτωση έχουν προκαλέσει στους γονείς, αλλά και σε όλο τον κόσμο τα κρούσματα της αδιευκρίνιστης μέχρι στιγμής οξείας ηπατίτιδας που πλήττει τον παιδικό πληθυσμό.

Από την αρχή του χρόνου μέχρι την 21/4/2022 είχαν καταγραφεί 169 περιπτώσεις παιδιών σε 12 χώρες από τα οποία τα 15 (10%) υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση ήπατος, ενώ ένα απεβίωσε.

Ο μεγαλύτερος μέχρι στιγμή αριθμός κρουσμάτων έχει αναγνωρισθεί στη Μ. Βρετανία. Τα περιστατικά είναι ηλικίας από 1 μήνα έως 16 ετών με τα πιο πολλά κρούσματα κάτω των 5 ετών, το 65,5% των κρουσμάτων μεταξύ 3 έως 5 ετών. 

Όσον αφορά τη συμπτωματολογία η οξεία ηπατίτιδα αρχίζει με ανορεξία, καταβολή δυνάμεων και συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετοι και διάρροιες. Στη συνέχεια εμφανίζεται ο ίκτερος δηλαδή κίτρινο χρώμα στο σκληρό χιτώνα του οφθαλμού (το άσπρο των ματιών) και το δέρμα.

Παράλληλα παρατηρείται υπέρχρωση των ούρων, (όπως το τσάι ή το κονιάκ) και αποχρωματισμός κοπράνων (έχουν λευκή απόχρωση όπως ο στόκος). Μπορεί να παρατηρηθεί και κνησμός (φαγούρα)  Τα ηπατικά ένζυμα (τρανσαμινάσες) στο αίμα ανεβαίνουν, συνήθως πάνω από 500 ΙU.  Πυρετός δεν αναφέρθηκε σε όλες τις περιπτώσεις. 

Οι συνήθεις ιοί που προκαλούν οξεία ιογενή ηπατίτιδα (ιοί ηπατίτιδας Α, Β, C, D και Ε) δεν ανιχνεύθηκαν σε κανένα από αυτά τα περιστατικά. Στο 43% περίπου των περιστατικών ανιχνεύτηκε  αδενοϊός. Έγινε ταυτοποίηση τoυ τύπου  41 στο 10% των θετικών για αδενοϊό ασθενών. Δεν είχαν όμως όλα τα παιδιά ενεργό λοίμωξη από αδενοϊό κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο. Επιπλέον στο 11% των περιστατικών βρέθηκε ταυτόχρονη λοίμωξη κορωνοϊού και  αδενοϊού.

Είναι πιθανό η έκθεση σε κάποιον αδιευκρίνιστο μέχρι στιγμής παράγοντα να κατέστησε τα παιδιά ευάλωτα στον αδενοϊό τύπου 41, ο οποίος συνήθως δεν προκαλεί σοβαρές βλάβες στο συκώτι. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι προηγούμενη ή  ταυτόχρονη  λοίμωξη από άλλο παθογόνο (π.χ. ο κορωνοϊός) ή έκθεση σε τοξίνες, φάρμακα.

Δεν υπάρχει συσχέτιση του εμβολίου του κορωνοϊού με την ηπατίτιδα αυτή δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που προσβάλλονται από τη νόσο αυτή είναι κάτω των 5 ετών, μια ηλικία όπου το εμβόλιο δεν χορηγήθηκε.

Αντίθετα μπορεί να υπάρχει συσχέτιση με τη νόσηση από κορωνοϊό, καθώς αναφέρονται ασθενείς που είτε είχαν προηγουμένως νοσήσει ή διαγνώσθηκαν με  κορωνοϊό την ίδια στιγμή που νοσούσαν  από την οξεία ηπατίτιδα. Ο κορωνοϊός είναι γνωστό ότι  μπορεί να προσβάλει το ήπαρ. Υπάρχουν αναφορές ηπατίτιδας σε παιδιά στην Ινδία κατά τη διάρκεια της πανδημίας από τη μετάλλαξη δέλτα που αποδόθηκαν στον κορωνοϊό. 

Οι πιο πιθανοί τρόποι μετάδοσης είναι είτε αερογενώς (με σταγονίδια), είτε με την κοπρανοστοματική οδό.  Για το λόγο αυτό ο βασικός τρόπος προφύλαξης είναι η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων, όπως  αυτά που  ισχύουν για τον COVID-19, δηλαδή η  χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους,  η συχνή πλύση των χεριών,  η αποφυγή του αγγίγματος μολυσμένων επιφανειών και  της συναναστροφής με άτομα που έχουν τα προαναφερθέντα συμπτώματα.

Τα εμβόλια για ηπατίτιδα που έχουμε στη διάθεση μας δεν προστατεύουν από την ηπατίτιδα αυτή. Επίσης δεν μπορεί να παρασκευασθεί εμβόλιο αν δεν βρεθεί η αιτία που την προκαλεί. Αν ευθύνεται ο κορωνοϊός τότε θα μελετηθεί αν είναι ασφαλής η επέκταση του εμβολιασμού έναντι του κορωνοϊού και κάτω από την ηλικία των 5 ετών.

Μεταμόσχευση ήπατος στα παιδιά δεν γίνεται στην Ελλάδα. Υπάρχει όμως συνεργασία με την Ιταλία, η οποία ενεργοποιείται αμέσως όταν υπάρξει η ανάγκη.

Μέχρι στιγμής ο αριθμός των κρουσμάτων που έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως είναι μικρός. Θα πρέπει να δούμε πως εξελίσσεται στο άμεσο μέλλον η αποτύπωση των κρουσμάτων για να αντλήσουμε περισσότερες επιδημιολογικές πληροφορίες. Επιπλέον θα υπάρξουν περισσότερα στοιχεία από τη μελέτη των ήδη υπαρχόντων περιστατικών.

Κωνσταντίνος Σιαφάκας
Παιδίατρος – Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
Διευθυντής Παιδογαστρεντερολογικού, Παιδοηπατολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων