COVID-19 και εγκυμοσύνη: Ανασκόπηση διεθνούς βιβλιογραφίας

Νίκος Πλεύρης,
Μαιευτήρας-Χειρουργός-Γυναικολόγος,
Συνεργάτης ΙΑΣΩ

 

Οι γνώσεις μας σχετικά με την συμπεριφορά του ιού κατά την εγκυμοσύνη εμπλουτίζονται συνεχώς. Ο αριθμός των μαιευτικών περιστατικών παγκόσμια παραμένει μικρός για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούμε τις γνώσεις μας και επιδημιολογικά στοιχεία από άλλους παρόμοιους ιούς.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι έγκυες γυναίκες, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, έχουν τον ίδιο κίνδυνο να έρθουν σε επαφή με τον ιό ή να εμφανίσουν βαριά συμπτώματα από αυτόν.

Γνωρίζουμε όμως με βεβαιότητα ότι πραγματοποιούνται μεγάλες αλλαγές στο σώμα και στο ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας κατά την κύηση. Οι αλλαγές αυτές καθιστούν την έγκυο πιο επιρρεπή σε λοιμώξεις του αναπνευστικού και την εποχική γρίπη. Για το σκοπό αυτό πρέπει να γνωρίζουμε τον τρόπο μετάδοσής του και τι προφυλάξεις πρέπει να παίρνουμε.

Μετάδοση

Οι περισσότερες περιπτώσεις COVID-19 παγκοσμίως φαίνεται να σχετίζονται με την μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω επαφής. Παρόλα αυτά, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι αυτό δεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση. Φαίνεται ότι ο ιός μπορεί να εξαπλώνεται και μέσω εκκρίσεων του αναπνευστικού όπως βήχας, φτάρνισμα, φιλί κ.α, και να μεταφέρεται με σταγονίδια του αέρα ή και από επιφάνειες.

Τα μαιευτικά περιστατικά που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά είναι λίγα σε αριθμό. Σε κανένα από αυτά δεν περιγράφεται κάθετη μετάδοση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης (δηλαδή από τη μητέρα στο παιδί μέσα στη κοιλιά). Πιθανές λοιμώξεις σε νεογέννητα φαίνεται να προκύπτουν μετά τον τοκετό. Στα ίδια περιστατικά δεν βρέθηκε ο ιός στο αμνιακό υγρό και στο μητρικό γάλα από μητέρες που νόσησαν από τον COVID-19 .

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα πιο σοβαρά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό πάνω από 38, δύσπνοια και διαταραχές του γαστρεντερικού. Αυτά μπορεί να προκύπτουν και από άλλα βακτήρια / ιούς για αυτό δεν πρέπει να προκαλείται σύγχυση ή εύκολη ταύτιση με τον COVID-19 αλλά να αναζητείται ιατρική συμβουλή αν υπάρχει κάποιο από αυτά. Πρέπει να ενημερώνουμε άμεσα τον ιατρό αν υπάρχει υποψία λοίμωξης του αναπνευστικού.

Μαιευτικές επιπλοκές

Γνωρίζουμε από άλλες ιογενείς λοιμώξεις ότι μπορεί να προκαλέσουν πρόωρο τοκετό, ενώ σε περιπτώσεις υψηλού πυρετού -που παρατηρείται σε λοιμώξεις αναπνευστικού και ιογενείς λοιμώξεις- αυξάνεται η πιθανότητα γενετικών ανωμαλιών. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα μέχρι τώρα δείχνουν ότι ο ιός δεν μεταφέρεται στο έμβρυο. Δεν υπάρχουν δεδομένα που να σχετίζονται με αποβολές ή προωρότητα τοκετού και τον COVID-19.

Τρόποι προφύλαξης

Για όλους αυτούς τους λόγους οι έγκυες καθώς και οι μητέρες που θηλάζουν, θα πρέπει να παίρνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης.

• Μένουμε σπίτι. Δεν πηγαίνουμε στη δουλειά.
• Φοράμε μάσκα όταν ερχόμαστε σε επαφή με άλλους ανθρώπους ακόμα και αν δεν έχουν συμπτώματα.
• Καλύπτουμε το στόμα μας με τον αγκώνα μας ή με μαντήλι το οποίο πετάμε κατευθείαν αν χρειαστεί να βήξουμε ή να φταρνιστούμε.
• Δεν ερχόμαστε σε επαφή με κανένα/καμία που έχει έστω και πολύ ήπια συμπτώματα (πονόλαιμο, καταρροή, δέκατα πυρετού) και τον/την συμβουλεύουμε να μείνει σπίτι.
• Πλένουμε τα χέρια μας. Προβλέπεται ότι το πλύσιμο των χεριών πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα για αποτελεσματικό καθαρισμό, με χρήση σαπουνιού ή αντισηπτικού. Αποφυγή επαφής με μάτια, μύτη, στόμα.
• Καθαρίζουμε σχολαστικά τις επιφάνειες του σπιτιού ειδικά αυτές που έρχονται σε επαφή με τα χέρια (π.χ. χειρολαβές, τραπέζια κτλ)
• Μην μοιράζεστε οικιακά σκεύη (ποτήρια, πετσέτες, μαχαιροπήρουνα κτλ.)
• Μην δέχεστε επισκέψεις στο σπίτι.
• Αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων και παρουσία σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό (π.χ. μετρό, εκκλησία).
• Ενημερώστε τον/την ιατρό σας πριν από την επίσκεψη σε ιδιωτικά ιατρεία αν έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα και αποφύγετε την επίσκεψη κατόπιν συνεννόησης .
• Παρακολουθήστε τα συμπτώματα σας και καταγράψτε τα. Ενημερώστε τηλεφωνικά τον/την ιατρό σας.
• Τονώστε το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Καλή ενυδάτωση, ξεκούραση, διατροφή και ύπνος.
• Αποφύγετε τα ταξίδια στο εξωτερικό.
• Καλός αερισμός του σπιτιού.
• Βγάζουμε τα παπούτσια πριν μπούμε στο σπίτι.

Λοιπές χρήσιμες πληροφορίες

Οι έγκυες αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου λοιπόν με τα σημερινά περιορισμένα δεδομένα όχι τόσο για καθαυτό τον COVID-19 όσο για συνολικότερες λοιμώξεις του αναπνευστικού. Με τα πρώτα συμπτώματα θα πρέπει να ενημερώνουν τον ιατρό τους.

Αν μια γυναίκα έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό τις τελευταίες 20 ημέρες ή έχει έρθει σε επαφή με άτομο που είχε τον ιό θα πρέπει να κάνει το εξειδικευμένο τεστ ακόμα και αν δεν έχει συμπτώματα.

Αν διαγνωσθεί θετική για τον COVID-19 και δεν έχει συμπτώματα θα πρέπει να παρακολουθείται στο σπίτι για τουλάχιστον 14 ημέρες. Σε περίπτωση ήπιων συμπτωμάτων χρειάζεται τακτικός υπερηχογραφικός έλεγχος του εμβρύου, ενώ σε περιπτώσεις πνευμονίας οι γυναίκες αυτές θα χρειαστούν νοσηλεία σε νοσοκομείο.

Σε έγκυες με επιβεβαιωμένη μόλυνση δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά μεταξύ φυσιολογικού τοκετού και καισαρικής τομής ενώ φαίνεται να μην επηρεάζεται και η μορφή αναλγησίας καθώς η έγκυος μπορεί να κάνει με ασφάλεια επισκληρίδιο αναισθησία.

Τα οφέλη για τις μητέρες που είναι θετικές στο τεστ για COVID-19 όσον αφορά την απομόνωσή τους από το νεογνό για 14 ημέρες μέχρι να αναρρώσουν και να αποβληθεί ο ιός, είναι μεγάλα.

Αν και η πλειοψηφία των ασθενών φαίνεται να είναι άνδρες, τα παραπάνω πρέπει να προσαρμοστούν και να υπάρξει ιδιαίτερος σχεδιασμός για την παρακολούθηση και τον τοκετό σε εγκύους με συνυπάρχουσες παθήσεις. Η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης διαγνωσμένος πριν από την εγκυμοσύνη, το άσθμα και το ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων, πρέπει να συνυπολογίζονται μαζί με τα συμπτώματα της εγκύου. Χωρίς πανικό, αλλά με επίγνωση της κατάστασης και πρόληψη, υγιή μωρά και ευτυχισμένες οικογένειες να είναι τα μόνα που θα μείνουν από αυτή τη πανδημία που δοκιμάζει τις αντοχές του εθνικού συστήματος υγείας και των συνανθρώπων μας.